Ἡ Ἑλλὰς τοῦ ΟΧΙ (1940-44) (ἱστολόγιον)
«Αἱ ἰταλικαὶ στρατιωτικαὶ δυνάμεις προσβάλλουσιν ἀπὸ τῆς 05:30 ὥρας τῆς σήμερον τὰ ἡμέτερα τμήματα προκαλύψεως τῆς Ἑλληνοαλβανικῆς Μεθορίου. Αἱ ἡμέτεραι δυνάμεις ἀμύνονται τοῦ Πατρίου ἐδάφους.»

Ἡ Ἑλλὰς τοῦ ΟΧΙ (1940-44) (κεντρικὸς ἱστοχῶρος)
Σελίδες Πατριδογνωσίας - Φειδίας (ἱστολόγιον) - Περικλῆς Γιαννόπουλος - Ἀντίβαρο - Πολυτονικό

Τρίτη 29 Ιουνίου 2010

Ἡ μάχη στὴ γέφυρα τῶν Παπάδων (6-10 Μαΐου 1944) καὶ οἱ Ἐθνικὲς Ὁμάδες Ἀνταρτῶν

Στην Ανατολική Μακεδονία, προς το τέλος της κατοχής, αναπτύχθηκε ένα ιδιότυπο "αντάρτικο" ξεχωριστό σε χαρακτηριστικά από την υπόλοιπη Ελλάδα. Και αυτό γιατί η περιοχή βρισκόταν στην ζώνη της Βουλγαρικής κατοχής, που είχε διαρκέστερα και σκληρότερα χαρακτηριστικά από την Ιταλική η την Γερμανική κατοχή που ειδικά προς το τέλος του πολέμου έμοιαζαν προσωρινές. Ουσιαστικά το αντάρτικο αυτό είχε χαρακτηριστικά αυτοάμυνας και αναπτύχθηκε και στηρίχθηκε από τα ορεινά χωριά της περιοχής που κατοικούνταν κυρίως από Πόντιους πρόσφυγες. Η αυτοάμυνα αυτή στρεφόταν και προς τους Βούλγαρους, αλλά και κατά του ΕΛΑΣ που δεν είχε καταφέρει να κερδίσει την συμπάθεια των πληθυσμών αυτών, καθώς είχε εκβιάσει την συμμετοχή τους στις τάξεις του.

Οι περιοχές αυτές ανέδειξαν μια σειρά από αυτοσχέδιους οπλαρχηγούς (Μπεχλιβανίδης, Τσακιρίδης, Αναστας-Αγάς, Τοπούζογλου, Καρανάσιος κτλ) των οποίων οι ομάδες ανταρτών ήταν μικρές, άσχημα εξοπλισμένες, δεν βρίσκονταν συνεχώς σε δράση και τα μέλη τους ήταν συνήθως συγγενείς των αρχηγών και ασχολούνταν με αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες. Ο ικανότερος οπλαρχηγός όλων ήταν ο Τσαούς - Αντών Φωστερίδης (η Φωστηρίδης), τον οποίο όλοι αναγνώρισαν ως κοινό αρχηγό των Εθνικών Ανταρτικών Ομάδων στις 18 Ιανουαρίου 1944. Η οργάνωση αυτή έλαβε επίσημη αναγνώριση από το Συμμαχικό Αρχηγείο της Μέσης Ανατολής και δέχτηκε σημαντική ενίσχυση σε οπλισμό και πολεμοφόδια από Συμμαχικές ρίψεις που γίνονταν στην ανατολική πλευρά του ποταμού Νέστου.

Η αντιστασιακή οργάνωση αριθμούσε συνολικά γύρω στους 700ους αντάρτες χωρισμένους σε ολιγομελείς ομάδες και σύντομα εξελίχθηκε σε υπολογίσιμο αντίπαλο των Βουλγάρων και του τοπικού ΕΛΑΣ που ήταν ίσης δύναμης, με αψιμαχίες, παρενοχλήσεις και μικρές μάχες σε όλο το 1944. Οι ομάδες αυτές είχαν την αμέριστη υλική και ηθική συμπαράσταση του πληθυσμού των ορεινών χωριών (από τα οποία άλλωστε προέρχονταν) και έδρασαν πάντοτε σε τοπικό επίπεδο. Η σημαντικότερη επιτυχία των ΕΟΑ εις βάρος των Βουλγάρων ήταν αναμφίβολα η μάχη στην περιοχή του Νέστου κοντά στο χωριό Παπάδες τον Μάιο του 1944.

Ένα βουλγαρικό τάγμα κινήθηκε από Δράμα προς Καρά-Ντερέ που βρισκόταν η ζώνη ρίψεων των Ελλήνων ανταρτών. Για να φτάσουν εκεί όμως οι Βούλγαροι όφειλαν να περάσουν από την γέφυρα του Νέστου κοντά στο χωριό Παπάδες, ενώ όμως οι Έλληνες κατείχαν την απέναντι όχθη, με σημαντικά όμως, μικρότερες δυνάμεις. Συγκεκριμένα παρατάχθηκαν οι οπλαρχηγοί Γιάννης Αμανατίδης, Αναστάσιος Αβραμίδης, Κυριάκος Λαζαρίδης, Βασίλης Παπαδόπουλος με 160 ενόπλους περίπου. Η Βουλγαρική προσπάθεια περάσματος της γέφυρας ξεκίνησε στις 6 Μαΐου, αλλά συνάντησε ισχυρή αντίσταση από τους Έλληνες, καθώς όσοι Βούλγαροι προσπαθούσαν να περάσουν την γέφυρα βρίσκονταν ακάλυπτοι στα εύστοχα Ελληνικά πυρά.

Για τρεις μέρες η μάχη συνεχιζόταν με αμείωτη ένταση, με τον άμαχο πληθυσμό να ενισχύει τους Έλληνες μεταφέροντας πολεμοφόδια στην πρώτη γραμμή. Στις 9 Μαΐου οι Βούλγαροι σημείωσαν πρόοδο χάρις την παρουσία γερμανικών και Βουλγαρικών αεροσκαφών καθέτου εφορμήσεως, που βομβάρδισαν τις Ελληνικές θέσεις. Στις 10 Μαΐου οι Έλληνες αντάρτες αναγκάστηκαν σε υποχώρηση, έχοντας 9 νεκρούς και 28 τραυματίες. Οι Βούλγαροι είχαν πάνω από 150 νεκρούς και τραυματίες και προέβησαν σε σκληρά αντίποινα κατά των χωριών της περιοχής.

Πυρπολήθηκαν η υπέστησαν εκτεταμένες ζημιές από τους Βούλγαρους σχεδόν όλα τα χωριά ανατολικά του Νέστου (Μελισσομάνδρα, Βουνοχώρι, Αγριοκερασιά, Παπάδες, Σκαλωτή, Καλλίκαρπο, Σιδηρόνερο, Οροπέδιο κτλ), αλλά τις μεγαλύτερες καταστροφές γνώρισε το χωριό Πολυγέφυρο όπου πυρπολήθηκαν πολλά σπίτια και έγιναν μαζικές εκτελέσεις ακόμα και αμάχων.

Ανάμεσα στις πολλές μικρότερες μάχες των Εθνικών Ομάδων Ανταρτών κατά της Βουλγαρικής Κατοχής, η μάχη στην γέφυρα των Παπάδων ήταν αναμφίβολα η σημαντικότερη και αυτή που προκάλεσε τις μεγαλύτερες απώλειες στον κατακτητή στην κατεχόμενη ανατολική Μακεδονία. Σήμερα στο σημείο αυτό υπάρχει ένα μνημείο που υπενθυμίζει το γεγονός, ενώ κάθε χρόνο οι τοπικές Αρχές της Δράμας οργανώνουν εκδηλώσεις προς τιμήν της επετείου της μάχης.

Πηγές

Ιάσονας Χανδρινός, Εθνική Αντίσταση 1941-1944, εκδόσεις περισκόπιο

Συλλογικό έργο, Οι άλλοι Καπετάνιοι, εκδόσεις ΕΣΤΙΑ

6- 15 Μαΐου 1944: Μάχη της γέφυρας Παπάδων

Χάρτης της περιοχής όπου έγινε η μάχη και σημερινές φωτογραφίες της

Ι. Β. Δ.


Ἀναδημοσίευσις ἀπὸ τὸ ἱστολόγιον Θέματα Ελληνικής Ιστορίας, 7-6-2010.


Ἡ Ἑλλὰς τοῦ ΟΧΙ - Σελίδες Πατριδογνωσίας

Γεώργιος Ἰβάνωφ (1911-1943) - μιὰ βιογραφία

(εντελώς συμπτωματικά το θέμα μας σήμερα αφορά και την Πολωνία και συμπίπτει με την αεροπορική τραγωδία του Πολωνικού αεροσκάφους και τον τραγικό θάνατο τόσων ανθρώπων. Τα ειλικρινή μου συλληπητήρια στον Πολωνικό λαό και στους συγγενείς των οικογενειών των θυμάτων)

Ο Γεώργιος Σαΐνοβιτς Ιβάνωφ (Jerzy Szajnowicz Iwanow) ήταν αθλητής, Πολωνός στην καταγωγή, γεννήθηκε στην Βαρσοβία στις 14-12-1911. Μετά τον θάνατο του Ρώσου πατέρα του, η Πολωνίδα μητέρα του παντρεύτηκε τον Έλληνα Γιάννη Λαμπριανίδη και μετακόμισαν οικογενειακά στη Θεσσαλονίκη. Στα χρόνια της εφηβείας του το 1928, ο Ιβάνωφ γράφτηκε στον μεγάλο αθλητικό όμιλο του Ηρακλή Θεσσαλονίκης αγωνιζόμενος αρχικά με επιτυχία στην ποδοσφαιρική του ομάδα.
Σύντομα όμως τον κέρδισε η κολύμβηση. Από το 1931 ως το 1935 συμμετείχε ανελλιπώς στους Πανελλήνιους κολυμβητικούς αγώνες. Το 1934 κατέκτησε την πρώτη θέση στα 100 μέτρα ελεύθερο με χρόνο 1΄ και 22΄΄. Παράλληλα αγωνιζόταν με επιτυχία και στην ομάδα υδατοσφαίρισης του Ηρακλή, που την εποχή εκείνη ήταν μακράν το μεγαλύτερο αθλητικό σωματείο στην πόλη (*). Το 1935 απέκτησε την Πολωνική υπηκοότητα, το 1938 τελείωσε στο πανεπιστήμιο τις σπουδές της γεωπονίας. Μιλούσε αρκετά ικανοποιητικά έξι γλώσσες (ελληνικά, πολωνικά, ρωσικά, γαλλικά, αγγλικά και γερμανικά). Όταν η Πολωνία κατέρρευσε στις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, ο Ιβάνωφ προσπάθησε να ενταχθεί στις γραμμές του εξόριστου πολωνικού στρατού, αλλά δεν πρόλαβε καθώς η Πολωνία κατέρρευσε σε λίγες μέρες. Μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τους Γερμανούς, ταξίδεψε στη Μέση Ανατολή όπου εντάχθηκε στην Πολωνική ταξιαρχία "Καρπάθια".

Η δράση του Ιβάνωφ στον Β΄παγκόσμιο πόλεμο

Οι Πολωνικές μυστικές υπηρεσίες αναγνώρισαν τις σπάνιες ικανότητες του Ιβάνωφ και σε συνεργασία με τις Αγγλικές μυστικές υπηρεσίες, τον εκπαίδευσαν εντατικά σε σαμποτάζ και ανορθόδοξο πόλεμο. Όταν η εκπαίδευση του Ιβάνωφ τελειοποιήθηκε, επέστρεψε στην Ελλάδα (συγκεκριμένα στην Αθήνα) στις 13 Οκτωβρίου 1941 με το βρετανικό υποβρύχιο Thunderbolt έχοντας το κωδικό όνομα πράκτορα "Μπόλμπυ". Είχε διαταγές από το Κάιρο να έρθει σε επαφή με μια νέα μικρή αντιστασιακή οργάνωση που την είχαν ιδρύσει ο Ιωάννης Μπομποτίνος, ο Δημήτρης Γιαννάτος και τα αδέλφια Κωνσταντίνου. Αμέσως όμως μετά την άφιξη του στην Αθήνα συνελήφθη από τους Γερμανούς στις 18 Δεκεμβρίου μετά από προδοσία.
Ο Ιβάνωφ κατάφερε να αποδράσει από το κελί του στις φυλακές Αβέρωφ με έναν τολμηρό και σχεδόν κινηματογραφικό τρόπο. Οι Γερμανοί τον επικήρυξαν με 500.000 δρχ (σεβαστό ποσό την εποχή) και οι κινήσεις του στην Αθήνα έγιναν πολύ δύσκολες και επικίνδυνες. Με την βοήθεια όλων των μικρών αντιστασιακών οργανώσεων και θαρραλέων ανθρώπων όπως η θρυλική Λέλα Καραγιάννη, ο Ιβάνωφ κατάφερνε να βρίσκει κρησφύγετα και τρόπους διαφυγής από κάθε κακοτοπιά.

Όταν ήρθαν τα πρώτα Γερμανικά υποβρύχια στην Σαλαμίνα το 1942, ο Ιβάνωφ αποφάσισε να σαμποτάρει το U-133, καθώς ήταν το μεγαλύτερο, είχε βυθίσει βρετανικό αντιτορπιλικό και το χρησιμοποιούσαν για την εκπαίδευση των Ιταλών ναυτικών. Ο τρόπος που διάλεξε ήταν εντυπωσιακός και πολύ δύσκολος. Εφοδιάσθηκε με έναν εκρηκτικό ωρολογιακό μηχανισμό, τον οποίο έδεσε γύρω από την μέση του και κολύμπησε νύχτα από την ακτή του Πειραιά στον ναύσταθμο της Σαλαμίνας. Τοποθέτησε την βόμβα στα ύφαλα του υποβρυχίου, το οποίο 2 ώρες μετά βγήκε για περιπολία. Το γερμανικό υποβρύχιο ανατινάχθηκε και βυθίστηκε αύτανδρο με τα 45 μέλη του πληρώματος του στις 14 Μαρτίου 1942. Η επίσημη Γερμανική έκθεση της εποχής, υποστήριξε πως το υποβρύχιο προσέκρουσε σε νάρκη, αν και υπάρχουν σημεία της αναφοράς που υπονοούσαν ότι ίσως η βύθιση του υποβρυχίου προερχόταν από δολιοφθορά.
Μετά από την μεγάλη αυτή επιτυχία, ο Ιβάνωφ συνέχισε απτόητος τα σαμποτάζ σε πολεμικά πλοία του Άξονα. Έτσι ανατίναξε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο το ισπανικό ατμόπλοιο "Άγιος Ισίδωρος" που το χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί ως κάλυψη για λαθρεμπόριο. Τον Μάιο του 1943, ο Ιβάνωφ κατάφερε να εισχωρήσει μεταμφιεσμένος σε Γερμανό στρατιώτη στο αεροδρόμιο του Ελληνικού, ανατινάζοντας με εκρηκτικά μεγάλο αριθμό Γερμανικών αεροπλάνων. Το ίδιο σαμποτάζ επανέλαβε και στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας καταστρέφοντας 87 αεροπλάνα! Τώρα όμως όλες οι κατοχικές δυνάμεις των ψάχνουν με επιμονή και ένταση και συνεχώς πλησιάζουν να τον συλλάβουν.

Η σύλληψη και η εκτέλεση του υπερκατασκόπου Γιέρζυ Ιβάνωφ

Στις 8 Σεπτεμβρίου 1942 μετά από προδοσία του Παντελή Λαμπρινόπουλου, συλλαμβάνεται ο υπερκατάσκοπος Γέρζυ Ιβάνοφ μαζί με πολλούς στενούς του συνεργάτες (Δημήτρης Γιαννάτος, Κώστας Γιαννάτος, Μιχάλης Παπάζογλου, Βασίλης Μαλιόπουλος). Ο καταδότης εισέπραξε 2.000.000 δρχ. Στην "δίκη" που ακολούθησε, οι κατηγορούμενοι καταδικάσθηκαν όλοι σε θάνατο με συνοπτικές διαδικασίες. Ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός επισκέφθηκε τον Ιβάνωφ λίγο πριν την εκτέλεση του για να του συμπαρασταθεί στις δύσκολες τελευταίες στιγμές του.
Στις 4 Ιανουαρίου οι δεκαεπτά καταδικασθέντες οδηγήθηκαν στην Καισαριανή για την εκτέλεση. Ενώ τους μετέφεραν πεζούς εκεί, ο Ιβάνωφ προσπάθησε εκ νέου να αποδράσει, αν και δεμένος με χειροπέδες. Κατάφερε να απομακρυνθεί αρκετά, αλλά οι διώκτες του τον πυροβόλησαν, τον τραυμάτισαν στον ώμο και τον έπιασαν πάλι. Όλοι οι αγωνιστές στήθηκαν στα δέκα βήματα. Λίγες στιγμές πριν την εκτέλεση τα τελευταία λόγια του Ιβάνωφ ήταν: «Ζήτω η Πολωνία, ζήτω η Ελλάδα».

Αποτίμηση της συνολικής δράσης του Ιβάνωφ και η Ιστορική μνήμη σήμερα

Η συνολική δράση του Ιβάνωφ είναι δύσκολο να αποτιμηθεί, καθώς δεν υπάρχουν επαρκή και πλήρως διασταυρωμένα στοιχεία για την δράση του. Οι γνώσεις μας βασίζονται κυρίως στις μεταπολεμικές μαρτυρίες συνεργατών του που γλίτωσαν, αλλά που δεν μπορούσαν να θυμηθούν επακριβώς τα συμβεβηκότα. Φυσικά δεν υπάρχουν σχετικές πληροφορίες στον τύπο της εποχής, καθώς η λογοκρισία δεν επέτρεπε αναφορές σε δολιοφθορές. Έτσι λοιπόν, εκτός από τα τέσσερα μεγάλα χτυπήματα που περιγράψαμε και που είμαστε απολύτως σίγουροι, ο Ιβάνωφ κατά πάσα πιθανότητα ήταν υπεύθυνος και για πολλές μικρότερες δολιοφθορές που δεν μας είναι γνωστές στις λεπτομέρειες τους. Ο εν ζωή ετεροθαλής αδερφός του Ιβάνωφ, Αλέξανδρος Λαμπριανίδης υποστηρίζει ότι εξαιτίας της δράσης του αδερφού του, καταστράφηκαν περίπου 450 μηχανές αεροπλάνων που πήγαιναν στη Μ. Ανατολή και επέστρεφαν ενώ έπεσαν και πολλά αεροπλάνα λόγω αυτής της δολιοφθοράς.
Εκτός των σαμποτάζ και των δολιοφθορών ο Ιβάνοφ συγκέντρωνε πολύτιμες πληροφορίες για τους Συμμάχους, τις οποίες έστελνε μέσω ασυρμάτου την Μέση Ανατολή. Ο Ιβάνωφ αντιμετώπιζε πολλές πρόσθετες δυσκολίες στις κινήσεις του στην Αθήνα. Επειδή είχε σλαβικά χαρακτηριστικά προσώπου και οι Αρχές είχαν φωτογραφίες του από την πρώτη σύλληψη, κυκλοφορούσε συνεχώς μεταμφιεσμένος και η ελευθερία κινήσεων του ήταν περιορισμένη. Η επικήρυξη του κυκλοφορούσε παντά με την φωτογραφία του, το ποσό για την σύλληψη του ήταν σημαντικό και αυτό ήταν που τελικά σφράγισε την τραγική τύχη του.
Σήμερα η Πολωνία έχει ανακηρύξει τον Ιβάνωφ εθνικό ήρωα, η μνήμη του παραμένει ζωντανή και επίκαιρη καθώς έχουν στηθεί ανδριάντες και έχει δοθεί τιμητικά το όνομα του σε δρόμους και πλατείες σε όλη τη χώρα. Στην Ελλάδα έχει στηθεί ανδριάντας του Ιβάνωφ στη Θεσσαλονίκη στην οδό Λαγκαδά, υπάρχει οδός με το όνομα του, ενώ από το 1953 και κάθε χρόνο διοργανώνονται κολυμβητικοί αγώνες στην πόλη με την ονομασία "Ιβανώφεια". Προς τιμή του, ο Ηρακλής έχει δώσει το όνομά του στο κλειστό του γυμναστήριο που είναι και η καυτή έδρα της ομάδας της καλαθοσφαίρισης, γνωστό ανα το πανελλήνιο, ως "Ιβανώφειο".
Επειδή η δράση του Ιβάνωφ ήταν ανορθόδοξη και ιδιαιτέρως τολμηρή, αποτέλεσε έμπνευση για το σενάριο κινηματογραφικής ταινίας. Η έγχρωμη ταινία αυτή γυρίστηκε το 1972, είναι μια ακριβή πολωνική παραγωγή με τίτλο "Agent Nr 1" και περιγράφει την δράση του Ιβάνωφ στον Β΄παγκόσμιο πόλεμο. Τα γυρίσματα της έγιναν κυρίως στην Αθήνα, στις πραγματικές τοποθεσίες των γεγονότων. Τέλος και οι δύο Χώρες τίμησαν τον Ιβάνωφ με το μεγαλύτερο παράσημο ανδρείας που διαθέτουν.

Σημειώσεις
(*) για κάποιους παραμένει και σήμερα

Πηγές
Κατάσκοποι και σαμποτέρ στην κατεχόμενη Ελλάδα, Γεώργιος Νικολούδης, εκδόσεις Περισκόπιο
ht
tp://www.amazon.com (η πολωνική ταινία με θέμα την δράση του Ιβάνωφ)
http://www.imdb.com

http://www.metrosport.gr
(συνέντευξη του αδερφού του Ιβάνωφ)

www.iraklis-fc.gr (η επίσημη ιστοσελίδα του Ηρακλή Θεσσαλονίκης)



Ἀναδημοσίευσις ἀπὸ τὸ ἱστολόγιον Θέματα Ελληνικής Ιστορίας, 10-4-2010.


Ἡ Ἑλλὰς τοῦ ΟΧΙ - Σελίδες Πατριδογνωσίας

Ὁ Ἀδόλφος Χίτλερ παζάρευε τὸ Αἰγαῖο μὲ τοὺς Τούρκους!

Τοῦ πολίτη Παναγιώτη Παπαγαρυφάλλου
Α΄Αντιπροέδρου της Επιτροπής Ενημερώσεως για τα Εθνικά Θέματα

Το Αιγαίο και τα νησιά του, αυτό το πανάρχαιο λίκνο του Ελληνικού πολιτισμού διαπραγματευόταν ο Α. Χίτλερ με την Τουρκία. Θα το παραχωρούσε με τα νησιά του «για το ενδεχόμενο που αυτή θα έβγαινε στον πόλεμο με το μέρος του».

Ανάμεσα στα παραχωρούμενα νησιά μας ήταν: Χίος, Σάμος, Μυτιλήνη για τους Τούρκους και οι Κυκλάδες στους Ιταλούς (την είδηση αυτή, την τόσο ανατριχιαστική μεταφέρω από την αντιστασιακή εφημερία της Κατοχής «ΔΟΞΑ» (φ. αριθ. 9 του Αυγούστου 1942) που ήταν όργανο της αντιστασιακής ΠΕΑΝ, με αρχηγό τον Κώστα Περίκο, ο οποίος εκτελέστηκε μαζί με την ομάδα του, από τους Γερμανούς το 1943 (βλ. τα φύλλα της «ΔΟΞΑΣ» στην έκδ. «Ιστορικά Τεκμήρια» («Διογένης», με τίτλο: ΠΕΑΝ: «Μυστικός Τύπος της Κατοχής», σελ. 56).

Όμως οι Ιστορικές εξελίξεις δεν επέτρεψαν στον Χίτλερ και τους Τούρκους να ολοκληρώσουν αυτό το σχέδιό τους, το οποίο αποπειρώνται μεθοδικά να πραγματώσουν οι «Έλληνες» κυβερνήτες της μεταπολιτευτικής περιόδου.

Τρανό παράδειγμα τα όσα μυστικά γίνονται πίσω από την πλάτη του «κυρίαρχου» λαού και τα όσα φανερά περιέχονται στην κατάπτυστη Συμφωνία της Μαδρίτης. Πρόκειται για την Ιουλιανή Συμφωνία του 1997, με την οποία αναγνωρίστηκαν Ζωτικά συμφέροντα της Τουρκίας στο Αιγαίο (Για την εθνομειοδοτική αυτή Συμφωνία βλ. στο έργο μου: «Το χρονικό της εθνικής μειοδοσίας του ονόματος της Μακεδονίας κ.λπ.», από τις εκδ. «Γεωργιάδη», 2005, σελ. 297 επ.).

Να, λοιπόν, που ό,τι δεν μπόρεσε ο Χίτλερ το μπόρεσαν οι σοσιαλ-φιλελεύθεροι κυβερνήτες ετούτων των χρόνων με την έγκριση του εθνομειοδότη λαού που τους στηρίζει και τους ψηφίζει! Ένα Γουδί προβάλλει εθνικά αναγκαίο.


Ἀναδημοσίευσις ἀπὸ τὸ ἱστολόγιον Επιτροπή Ενημερώσεως επί των Εθνικών Θεμάτων, 17-5-2010.


Ἡ Ἑλλὰς τοῦ ΟΧΙ - Σελίδες Πατριδογνωσίας

Δίστομο: Σχεδὸν 70 χρόνια μετὰ τὴ δολοφονία τῶν Ἑλλήνων ἀπὸ τὰ σώματα τῶν SS, οἱ συγγενεῖς τῶν θυμάτων περιμένουν ἀκόμα τὴν ἀποζημίωση

http://tvxs.gr/node/60088

Στο χθεσινό φύλλο της γερμανικής εφημερίδας Süddeutsche Zeitung ένας δημοσιογράφος θυμήθηκε τη Σφαγή από τις ναζιστικές δυνάμεις στο Δίστομο. Το ρεπορτάζ του Robert Probst φέρει τον τίτλο «Με διάταγμα εναντίον των μηνύσεων για αποζημίωση» και διευκρινίζει στον υπότιτλο «Σχεδόν 70 χρόνια μετά τη δολοφονία των Ελλήνων από τα σώματα των SS, οι συγγενείς των θυμάτων περιμένουν ακόμα την αποζημίωση».

Ο δικηγόρος των οικογενειών των θυμάτων Martin Klingner, ο οποίος έλαβε μέρος χθες στην εκδήλωση για την επέτειο της σφαγής του Διστόμου, της 10 Ιουνίου 1944, που τελέστηκε στο μαρτυρικό χωριό, γράφει ο δημοσιογράφος ότι «δεν έχει καλά νέα».

Το έγκλημα είναι ένα από τα μεγαλύτερα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατά αμάχων αλλά, παρόλα αυτά εδώ και 66 χρόνια οι συγγενείς των θυμάτων εξακολουθούν να περιμένουν αποζημίωση από τη Γερμανία. Πολλά δικαστήρια στην Ελλάδα, την Ιταλία και τη Γερμανία έχουν ασχοληθεί με τη συγκεκριμένη υπόθεση αλλά «οι επιτυχίες δια τής δικαστικής οδού, ματαιώνονται δια της πολιτικής οδού», σημειώνει ο Martin Klingner.

Πρόκειται για μια περίπλοκη υπόθεση, σημειώνει το ρεπορτάζ: Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στη Χάγη θα πρέπει να απαντήσει στο ερώτημα εάν οι πολίτες μιας χώρας μπορούν να κατηγορήσουν μία άλλη χώρα για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ιταλικά δικαστήρια, όπως το Ανώτατο Δικαστήριο της Ρώμης, βρίσκουν ότι αυτό είναι δυνατόν. Τα ιταλικά δικαστήρια αποφάνθηκαν ότι τα θύματα του Διστόμου έχουν δικαίωμα να ζητήσουν αποζημίωση από τη Γερμανία όπως επίσης ότι τα αιτήματα αυτά μπορούν να εκτελεσθούν και στο εξωτερικό. Αυτή ήταν η απόφαση του Αρείου Πάγου Αθηνών το έτος 2000.

Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Γερμανίας όμως δεν έκανε ποτέ δεκτά αυτά τα αιτήματα, ενώ αρνήθηκε κάθε διαπραγμάτευση και θέλει να εμποδίσει με κάθε μέσον την εκτέλεση αυτής της απόφασης στο εξωτερικό. «Κι αυτό γιατί φοβάται ότι θα υπάρξει σωρεία τέτοιων μηνύσεων από χώρες που ήταν υπό την κατοχή των γερμανικών στρατευμάτων κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου» σημειώνει ο δημοσιογράφος.

Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Γερμανίας επικαλείται την θεμελιώδη αρχή της κρατικής ασυλίας έναντι των αξιώσεων ιδιωτών καθώς και ότι η Γερμανία κατέβαλε κατά τη δεκαετία του ΄60 τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ιταλία αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ποσά πολλών εκατομμυρίων ως αποζημίωση για τα θύματα των Ναζί.

Οι Έλληνες μηνυτές με την «Καμπάνια: Τιμωρία» πρόκειται να στείλουν 30.000 κάρτες στο Δικαστήριο της Χάγης με το αίτημα να απορριφθεί η Προσφυγή της γερμανικής κυβέρνησης. «Όλα τα εγκλήματα μετρούν», δηλώνει ο επικεφαλής της καμπάνιας Christian Staffa. «Ζητούμε να αναγνωρισθεί ο πόνος και η καταστροφή που προκάλεσαν τα γερμανικά στρατεύματα στον άμαχο πληθυσμό της Ελλάδας. Τόσο στην περίπτωση του Διστόμου όσο και πέρα από αυτή τη συγκεκριμένη περίπτωση», συμπληρώνει.

Ο δικηγόρος των θυμάτων Martin Klingner λέει ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να εγκαταλείψει κανείς την προσπάθεια και ανακοινώνει την επόμενη πράξη διαμαρτυρίας που πρόκειται να λάβει χώρα σήμερα μπροστά από τη Γερμανική Πρεσβεία στην Αθήνα.

Διαβάστε επίσης: 66 χρόνια από τη σφαγή στο Δίστομο


Ἀναδημοσίευσις ἀπὸ τὸ ἱστολόγιον Η καλύβα ψηλά στο βουνό, 11-6-2010.


Ἡ Ἑλλὰς τοῦ ΟΧΙ - Σελίδες Πατριδογνωσίας

Ἡ ἀλήθεια γιὰ τὶς γερμανικὲς ἀποζημιώσεις

(στο προηγούμενο άρθρο μας αναφερθήκαμε επιδερμικά στο θέμα των Γερμανικών αποζημιώσεων και στην Γερμανική αυθάδεια. Μετά και την κοινοβουλευτική διάσταση που έλαβε το θέμα χθες (26.02.2010) θεωρούμε χρήσιμη μια αναφορά στο θέμα αυτό. Στο παρακάτω κείμενο παρουσιάζεται μια έγκυρη ανάλυση για το ζήτημα, πτυχές του οποίου οφείλουμε όλοι να έχουμε κατά νου)

της Ελίνας Γαληνού

Το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων προς την Ελλάδα, είναι ένα καυτό θέμα αλλά και μια εκκρεμότητα που δεν έχει κλείσει. «Θα μας αποζημιώσει η Γερμανία;» αναρωτιούνται πολλοί ενώ συγγενείς θυμάτων και ζώντες μάρτυρες της Ιστορίας, περιμένουν ακόμα. Εξήντα έξη χρόνια μετά το τέλος του Β’ ΠΠ και πενήντα από την πρώτη θετική κίνηση, το θέμα παραμένει ακόμα ανοιχτό…

Η Γερμανία , υποχρεώθηκε από τους Συμμάχους μετά το τέλος του πολέμου να καταβάλει υψηλές πολεμικές αποζημιώσεις για τις ζημιές που προκάλεσε ο πόλεμος στις νικήτριες χώρες. Τα αιτήματα της Ελλάδας κατατέθηκαν στην διάσκεψη των συμμάχων στο Παρίσι τον Δεκέμβριο του 1945 και το οικονομικό τους ύψος ανερχόταν σε 12 δις $ (αγοραστικής αξίας 1938). Η διάσκεψη αναγνώρισε ένα μέρος του αιτήματος αντίστοιχο σε 7,2 δις $ (με επιτόκιο 3%) -ποσό αρκετά μικρότερο για το μέγεθος της καταστροφής που είχε υποστεί η χώρα.
Στις 18 Μαρτίου 1960, υπογράφτηκε η Σύμβαση μεταξύ Ελλάδας και Γερμανικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας ώστε να καταβληθεί από την γερμανική πλευρά το ποσό των 115 εκατ. Μάρκων για τις οικογένειες των θυμάτων κατοχής. Εκ μέρους των δύο πλευρών, υπέγραψαν στη Βόννη ο Έλληνας πρέσβης Θεόδωρος Υψηλάντης και ο Dr. Hilger van Scherpenberg Γερμανός Υφυπουργός Εξωτερικών. Βάσει αυτής της συμφωνίας, η Σύμβαση όριζε να καταβληθεί το ποσό των 115 εκ. μάρκων στην ελληνική κυβέρνηση και να αποδοθεί στις οικογένειες των θυμάτων γερμανικής κατοχής για διώξεις που υπέστησαν λόγω φυλής, θρησκείας ή κοσμοθεωρίας….

Όμως σε άρθρο της συγκεκριμένης Συμφωνίας αναφέρεται ότι «διά της εν άρθρω προβλεπομένης πληρωμής ρυθμίζονται οριστικώς άπαντα τα ζητήματα τα αναφερόμενα στις σχέσεις Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας Γερμανίας προς την Ελλάδα, μη θιγομένων ενδεχομένων νόμιμων απαιτήσεων Ελλήνων υπηκόων…» Ο Έλληνας πρέσβης Υψηλάντης, είχε απαντήσει γραπτά «η κυβέρνηση της Ελλάδος επιφυλάσσεται όπως προβάλει νέας απαιτήσεις, αίτινες προέρχονται εξ εθνικοσοσια-λιστικών μέτρων διώξεως κατά την διάρκεια του πολέμου και της κατοχής…» Η γερμανική πλευρά δέχτηκε την ελληνική απάντηση και το 1961 κυρώθηκε η Σύμβαση της Βόννης «περί παροχών υπέρ Ελλήνων υπηκόων θιγέντων υπό εθνικοσοσιαλιστικών μέτρων διώξεως..» γεγονός που επισημοποιούσε ότι το θέμα πολεμικών αποζημιώσεων δεν είχε κλείσει…

Η πρώτη αποζημίωση που λάβαμε από τη Γερμανία το 1961, ήταν ύψους 4,8 εκ. μάρκα για Έλληνες καπνοπαραγωγούς για τις σοδιές που άρπαξαν οι εθνικοσοσιαλιστές. Τον Σεπτέμβριο του 1990 υπογράφτηκε στη Μόσχα άλλη Συνθήκη «για την οριστική τακτοποίηση των σχέσεων με τη Γερμανία μεταξύ των 2 Γερμανιών, η οποία θεωρείται Συνθήκη Ειρήνης και ανοίγει τον δρόμο για την έγερση διεκδικήσεων έναντι της ενοποιημένης πλέον Γερμανίας.» Αυτό σήμαινε ότι και η Ελλάδα θα μπορούσε να ενεργοποιήσει την «επιφύλαξη για περαιτέρω διεκδικήσεις» που είχε ενσωματωθεί στην Συμφωνία του 1960, και να προβάλει νέες απαιτήσεις για συνέπειες διώξεων κατά την κατοχή.

Είναι γεγονός ότι εάν αποτιμηθεί το συνολικό ύψος ζημιών που υπέστη η χώρα μας κατά την γερμανική κατοχή, το ποσό των 115 εκ. μάρκων που είχε ήδη δώσει η Γερμανία δεν ήταν παρά ένα ασήμαντο μέρος των οφειλών. Οι Γερμανοί κατά την κατοχή, είχαν στραγγίξει εντελώς τις παραγωγές της χώρας μέσω λεηλασιών και επιβολής εξόδων συντήρησης του κατοχικού στρατού (η ελληνική παραγωγή διέτρεφε ως και τη στρατιά του Ρόμελ στην Αφρική). Η αγροτική παραγωγή, η κτηνοτροφία, ο δασικός πλούτος λεηλατήθηκαν ή καταστράφηκαν από τους Γερμανούς. Η βιομηχανική παραγωγή είχε διακοπεί εντελώς. Κατά το 1942, η ελληνική οικονομία ήταν εντελώς διαλυμένη, ενώ ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός την οδήγησε στην εξαθλίωση. Χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν από την πείνα κυρίως στα αστικά κέντρα και τα άγονα νησιά, ενώ η μαύρη αγορά οργίαζε. Η άνοδος του πληθωρισμού υποβάθμιζε τη δραχμή ανεβάζοντας ασταμάτητα την τιμή της χρυσής λίρας. Η ζημιά που υπέστη η χώρα μας ως το 1944 λόγω πληθωρισμού, εκτιμάται σε 27,45 εκ. χρυσές λίρες ή 549 εκ. $.
Το Κατοχικό Δάνειο επιβάρυνε την Ελλάδα να πληρώνει κάθε μήνα και προκαταβολικά 1,5 τρις δρχ στις δυνάμεις κατοχής, ποσό που ανήλθε το 1942 στα 8 τρις το μήνα. Με βάση υπολογισμούς και έγγραφα από την Τράπεζα της Ελλάδος και του Υπουργείου Οικονομικών, η επιβάρυνση της χώρας μας από το κατοχικό δάνειο, εκτιμάται στο ποσό των 21 δις $ σε σημερινές τιμές!

Η καταστροφή στις υποδομές της χώρας καταγράφηκε από τον Δοξιάδη και παρουσιάστηκε σε έκθεση από τον ίδιο, στον ΟΗΕ το 1947. Η Ελλάδα απώλεσε περίπου το 56% του οδικού δικτύου της και το 30% των οικοδομών της. Απώλεσε ακόμα μεγαλύτερο ποσοστό αυτοκινήτων, λεωφορείων, φορτηγών, βαγονιών, σχεδόν όλο το τηλεφωνικό και τηλεγραφικό της υλικό, τα περισσότερα επιβατικά και εμπορικά πλοία. Πάνω από 1000 χωριά βομβαρδίστηκαν ή κάηκαν από ναζιστικά στρατεύματα ενώ ο αριθμός νεκρών Ελλήνων, εκτιμάται πάνω από μισό εκατομμύριο (ολοκαυτώματα, μάχες, εκτελέσεις, βασανισμοί, θάνατοι από πείνα). Δεν έχει βέβαια μελετηθεί ως τώρα η οικονομική αξία των απωλεσθέντων ζωών λόγω του πολέμου στην Ελλάδα, αλλά έχουν γίνει κάποιες ατομικές προσφυγές (1997 συγγενείς θυμάτων σφαγής Διστόμου).

Και ο ίδιος ο Υπουργός της Εθνικής Οικονομίας του Ράιχ είχε ομολογήσει ότι η Ελλάδα «δοκιμάστηκε από τα δεινά του πολέμου όσο καμιά άλλη χώρα» ενώ ο Χίτλερ είχε παραδεχτεί ότι «πρέπει να εξοφλήσουμε το κατοχικό δάνειο στην Ελλάδα»
Ολα αυτά τα δεινά που ανάγκασαν την Ελλάδα να ξαναρχίσει από το μηδέν μετά τον πόλεμο, είχαν τεράστιο αρνητικό αντίκτυπο στην εξέλιξη της οικονομικής μας ιστορίας εννοείται. Και το ερώτημα παραμένει ανοιχτό. «Θα λάβουμε ποτέ την αποζημίωση που δικαιούμαστε από την Γερμανία» ή το ζήτημα θα μείνει σε εκκρεμότητα εσαεί;


Πηγή: http://infognomonpolitics.blogspot.com


Ἀναδημοσίευσις ἀπὸ τὸ ἱστολόγιον Θέματα Ἑλληνικῆς Ἱστορίας, 26-2-2010.


Ἡ Ἑλλὰς τοῦ ΟΧΙ - Σελίδες Πατριδογνωσίας

Τό κατοχικό δάνειο τοῦ κατακτημένου πρός τόν κατακτητή...

Στήν παλιότερη ἀνάρτηση ( Γερμανικές ἀποζημιώσεις καί δέν συμμαζεύεται... ) εἶχα ἀναφερθεῖ στο σύνολο τῶν ἀναγνωρισμένων ἀπαιτήσεων πού δικαιοῦται να θέτει ἡ Ἑλλάδα ἀπό τήν Γερμανία, ἀπό τόν Α Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι σήμερα, ὅπως καί στην συστηματική κλοπή ἀρχαιοτήτων ἀπό τον ἑλληνικό χῶρο. Παραθέτω ἕνα μικρό ἀπόσπασμα ἀπό ἐκείνη την ἀνάρτηση.

...Ἡ Γερμανικὴ Κατοχὴ γιὰ τὴν Ἑλλάδα δὲν ἔχει τελειώσει ἀκόμη, ἀφοῦ βρίσκεται ὑπὸ Γερμανικὴ Κατοχὴ ἕνα μεγάλο μέρος τῆς Ἐθνικῆς μας Περιουσίας, ἕνα μεγάλο μέρος τοῦ Ἐθνικοῦ μας Πλούτου, ποὺ κατέστρεψαν ἢ διάρπαξαν καὶ κατακρατοῦν οἱ Γερμανοί, γιὰ νὰ ἀποτελοῦν σήμερα χώρα ὑψηλότατης πιστοληπτικῆς ἱκανότητας «ΑΑΑ»!
Ἡ Γερμανία κατακρατεῖ ὅλες τὶς νόμιμες Ἐπανορθώσεις, ποὺ κατοχύρωσε στὴ χώρα μας ἡ Διάσκεψη Εἰρήνης τῶν Παρισίων τὸ 1946, ὡς ἀποζημιώσεις πρὸς τὴν Ἑλλάδα, ἀλλὰ κατακρατεῖ καὶ τὸ ἀναγκαστικὸ Κατοχικὸ «Δάνειο» ποὺ μᾶς ἅρπαξε κυριολεκτικὰ τὸ Βερολίνο, κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Γερμανικῆς Κατοχῆς, ἀφήνοντας νὰ πεθαίνουν κατὰ χιλιάδες οἱ Ἕλληνες καὶ τὰ Ἑλληνόπουλα, ἀπὸ τὴν πεῖνα καὶ τὶς κακουχίες! Ἀλλὰ κρατεῖ καὶ Ἐπανορθώσεις ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὸν καιρὸ τοῦ Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ὅπως καὶ ἀποζημιώσεις ἀπὸ τὶς ἡμέρες τῆς Οὐδετερότητας, πρὶν ἡ Ἑλλάδα μπεῖ στὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το 1940!

Συγκεκριμένα, ἡ Γερμανία μᾶς ὀφείλει:

1. Τὴν καταβολὴ τοῦ ὑπολοίπου τῶν Ἐπανορθώσεων ἀπὸ τὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ἀξίας περίπου 275 ἑκατομμυρίων εὐρώ!
2.Ἀποζημιώσεις λόγω τῆς ἀπώλειας κυρίως σκαφῶν (βομβαρδισμοί, τορπιλισμοί, βυθίσεις, αἰχμαλωσία) κατὰ τὴν περίοδο οὐδετερότητας τῆς Ἑλλάδος στὸ Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, πρὶν τὴν ἐπίθεση Ἰταλίας καὶ Γερμανίας ἐναντίον μας, ὕψους 153 ἑκατομμυρίων δολαρίων τοῦ 1946, ποὺ ἡ σημερινή τους ἀξία ὑπολογίζεται σὲ περίπου 5 δὶς εὐρώ!
3.Τὴν ἐπιστροφὴ τοῦ Ἀναγκαστικοῦ Κατοχικοῦ «Δανείου» ποὺ πῆρε ἡ Γερμανία ἀπὸ τὴν Κατεχόμενη καὶ ἀνήμπορη νὰ ἀντιδράσει Τράπεζα τῆς Ἑλλάδος, ὕψους 3,5 δίσ. δολαρίων σὲ τιμὲς τοῦ 1944, σημερινῆς ἀξίας περίπου 14 δὶς εὐρώ!
4.Τὶς Ἐπανορθώσεις τῶν 7,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων σὲ τιμὲς τοῦ 1946, ποὺ ὑποχρεώθηκε ἀπὸ τὴ Διάσκεψη Εἰρήνης τῶν Παρισίων (1946) νὰ μᾶς πληρώσει, γιὰ τὶς τεράστιες ζημιὲς καὶ πολλαπλάσιες βλάβες ποὺ προξένησε στὴν Ἑλληνικὴ Οἰκονομία, ποὺ κλονίζεται σήμερα, μὲ τιμητὴ μάλιστα τὴ Γερμανία! Ἡ σημερινὴ ἀξία τῶν κατοχυρωμένων αὐτῶν Ἐπανορθώσεων, ὑπολογίζεται σὲ τουλάχιστον 51 δὶς εὐρώ!
Ἀπὸ τὸ Ὁλοκαύτωμα τοῦ Χορτιάτη Θεσσαλονίκης στὶς 2-9-1944, ὅπου οἱ «πολιτισμένοι» Γερμανοὶ ἔκαψαν ζωντανοὺς μέσα σὲ φοῦρνο 149 Ἕλληνες, ἀνάμεσά τους πολλὰ παιδιά, ἀκόμη καὶ βρέφη, ἐνῶ κατέστρεψαν ὁλόκληρο τὸ μαρτυρικὸ χωριό, παραδίδοντάς το στὶς φλόγες...

Ἡ σημερινή ἀνάρτηση παρουσιάζει ἕνα ἄρθρο μικρό καἰ σχετικά ἀναλυτικό ἱστορικό τοῦ γερμανικοῦ κατοχικοῦ δανείου ( προσοχή δεν μᾶς δάνεισαν, ἐμᾶς βἀλανε καί τούς δανείσαμε μέ τό ζόρι…). Στοιχεῖα ἱστορικά, οἰκονομικά πολύ συγκεκριμένα. Ἡ ἀποσιώπησή τους εἶναι τουλάχιστον ἐνοχλητική, σέ ἄλλους προκαλεῖ παράλληλα πολλές ἀπορίες. Οἱ ἀριθμοί σέ παρενθέσεις ἀντιστοιχοῦν σέ παραπομπές πού βρίσκονται στό τέλος τοῦ κειμένου.

Ὑπάρχει στίς ἱστοσελίδες http://antoine-skepsis.blogspot.com/2010/01/blog-post_28.html

καί στήν πρωτογενῆ πηγή πού εἶναι ἡ καθημερινή ἐφημερίδα «Πατρίς» τῆς Κρήτης, ὅπου καί πρωτοδημοσιεύτηκε στίς 25/1/2010. Το ἄρθρο εἶναι τοῦ Τάσου Μηνᾶ Ἡλιαδάκη, ὁ ὁποῖος ὅπως ἀναγράφεται εἶναι Μαθηματικός, Πολιτειολόγος, Δρ. Κοινωνιολογίας, καθηγητής Σχολῆς Ἐθνικῆς Ἀσφάλειας.Μέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπιτροπῆς στη διεθνή Συνδιάσκεψη για τό χρυσό τῶν Ναζί στό Λονδίνο τό 1997, εἰσηγητής στήν ἑλληνογερμανική διάσκεψη Δελφῶν τό 1996 καί στήν Πανελλήνια Συνδιάσκεψη Ἀλεξανδρούπολης τό 2005 γιά τό Δημόσιο Χρέος

http://www.patris.gr/articles/173185?PHPSESSID=edfhahv48onr8cmhlfrblnb3a1

Α. ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΔΑΝΕΙΟ

Τὸ Βερολίνο προκειμένου νὰ ἀντιμετωπίσει τοὺς στρατιωτικοὺς καὶ στρατηγικούς του στόχους στὴν εὐρύτερη ἑλληνικὴ περιοχή, Λιβύη-Μ. Ἀνατολὴ-Βαλκάνια, εἶχε ὑποχρεώσει τὴν Ἑλλάδα νὰ κεφαλαιοδοτεῖ καὶ νὰ συντηρεῖ τὰ στρατεύματα ποὺ στάθμευαν σ’αὐτὴν καὶ εἶχαν πεδίο δράσης τὴν εὐρύτερη περιοχή της. Αὐτὰ ἦταν ὑπερπολλαπλάσια ἀπὸ ἐκεῖνα τῶν στρατευμάτων κατοχῆς. Ἐπιπλέον ἡ Ἑλλάδα ἀνεφοδίαζε μὲ τρόφιμα τὸ μέτωπο τῆς Λιβύης.

Τό γερμανικὸ κατοχικὸ δάνειο

Στόχος τῶν στρατευμάτων αὐτῶν ἦταν τὰ πετρέλαια τῆς Λιβύης-Μ. Ἀνατολῆς καὶ ἡ ἐνίσχυση τῆς ἄμυνας τῶν Βαλκανίων. Ἀπὸ τὰ τελευταία ἐξασφάλιζε στὴν πολεμική του βιομηχανία τὸ 20% τοῦ ἀντιμονίου, τὸ 50% τῶν ὀρυκτελαίων, τὸ 60% τοῦ βωξίτη καὶ τὸ 100% τοῦ νικελίου. Τὴν ἴδια στιγμὴ γιὰ τοὺς συμμάχους ἡ μοναδικὴ πύλη τῶν Βαλκανίων ἦταν καὶ παρέμενε ἡ Ἑλλάδα.

Λόγῳ αὐτῶν, ἡ γερμανικὴ ἀπαίτηση γιὰ ὑψηλὴ κεφαλαιοδότηση ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα ἦταν ἀνελαστικὴ καὶ εἶχε προκαλέσει τὶς ἔντονες ἀντιδράσεις(1) ἀκόμα καὶ τῆς κατοχικῆς κυβέρνησης Τσολάκογλου(2) ποὺ ἀπειλοῦσε μὲ παραίτηση. Παράλληλα ὁ Μουσολίνι ὅπως καὶ ὁ Γερμανὸς πληρεξούσιος γιὰ τὴν Ἑλλάδα, Γκύντερ Ἀλτενμπουργκ(3) πίεζαν τὸ Βερολίνο νὰ μειώσει τὰ ἔξοδα κατοχῆς γιὰ τὴν Ἑλλάδα.

Τὸ πρόβλημα τῶν μοναδικὰ ὑπέρογκων δαπανῶν κατοχῆς συνόδευε ἡ “παντὸς ἀγαθοὺ” λεηλασία τοῦ τόπου,(4) φυσικὸ ἐπακόλουθό της ὁποίας ἦταν ὁ λιμός. Ὁ Ἀλτενμπουργκ ἀπὸ τὶς πρῶτες ἡμέρες προειδοποιοῦσε τὸ Βερολίνο γιὰ τὸν ἐπερχόμενο ὑποσιτισμό(5).

Παράλληλα ὁ ἐκπρόσωπος τοῦ Βατικανοῦ, νούτσιος Α. Ρονκάλι, ὁ μετέπειτα πάπας Ἰωάνης ΚΓ’, μετὰ ἀπὸ ἔρευνές του, διαπίστωνε τριπλασιασμὸ τῶν θανάτων σὲ Ἀθήνα-Πειραιὰ λόγω λιμοῦ τὸν χειμώνα 1941-42(6) καὶ ὁ Γκαῖμπελς σημείωνε στὸ ἡμερολόγιό του, “.... ἡ πείνα (στὴν Ἑλλάδα) ἔχει καταστεῖ ἐνδημικὴ νόσος. Στοὺς δρόμους τῆς Ἀθήνας οἱ ἄνθρωποι πεθαίνουν κατὰ χιλιάδες ἀπὸ ἑξάντληση”(7) . Τὸ πρόβλημα τοῦ λιμοῦ καθιστοῦσε ὀξύτερο τὸ Λονδίνο ποὺ εἶχε κηρύξει τὴν Ἑλλάδα σὲ ἐπισιτιστικὴ καραντίνα γιὰ νὰ ἐξωθήσει τὸν ἑλληνικὸ πληθυσμὸ πρὸς τὴν ἀντισταση(8).

Ἡ πείνα, ἡ ἀνομία καὶ τὰ φιλοαγγλικὰ αἰσθήματα γίνονταν τόσο ἀπειλητικὰ ποὺ οἱ Γερμανοὶ δὲν μποροῦσαν νὰ τὰ ἀγνοήσουν. Ὁ ὑποσιτισμὸς τοὺς ἀπασχολοῦσε γιατί ὑποκινοῦσε λαϊκὲς ἀντιδράσεις καὶ τὴν ἀντίσταση(9).

Ἔτσι οἱ Δυνάμεις Κατοχῆς ὁδηγήθηκαν σὲ μία ἀδήριτη πραγματικότητα δύο ἀνελαστικῶν καὶ ἀντικρουομένων ἀπαιτήσεων. Ἀπὸ τὴ μία ἡ κεφαλαιοδότηση ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα τῶν στρατιωτικῶν ἐπιχειρήσεων τοῦ ἄξονα στὴν εὐρύτερη περιοχή της καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη ἡ πείνα ποὺ ὁδηγοῦσε στὴν ἐξέγερση καὶ στὴν ἀντίσταση.

Γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τοῦ προβλήματος οἱ Δυνάμεις Κατοχῆς, τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1941, θὰ στείλουν στὴν Ἑλλάδα οἰκονομικοὺς τεχνοκράτες, δίχως ὅμως κάποιο ἀποτέλεσμα(10). Στὴ συνέχεια τὸ πρόβλημα θὰ ἀπασχολήσει καὶ θὰ λάβει ὀξύτατη μορφὴ στὴν ἰταλογερμανικὴ Δημοσιονομικὴ Συνδιάσκεψη ἐμπειρογνωμόνων, ἀπὸ Ἰανουάριο μέχρι Μάρτιο τοῦ 1942 στὴ Ρώμη. Ἡ γερμανικὴ ἐπιμονὴ γιὰ ὑψηλὴ κεφαλαιοδότηση ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα ὁδηγοῦσε σὲ ἀδιέξοδο τὴ Διάσκεψη.

Τότε ὁ Ἰταλὸς τραπεζίτης καὶ οἰκονομικὸς πληρεξούσιος της Ἰταλίας στὴν Ἑλλάδα, Ντ’Ἀγκοστίνι, θὰ προτείνει τὴ λύση τοῦ δανείου. Δηλαδὴ οἱ πέρα ἀπὸ τὶς δαπάνες κατοχῆς ἀναλήψεις νὰ χρεώνονται ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα ὡς δάνειο πρὸς τὴν Γερμανία καὶ τὴν Ἰταλία.

Β. ΤΟ ΔΑΝΕΙΟ

Ἡ σχετικὴ δανειακὴ συμφωνία θὰ ὑπογραφεῖ στὶς 14.3.1942 ἀπὸ τοὺς πληρεξούσιούς της Γερμανίας καὶ τῆς Ἰταλίας στὴν Ἑλλάδα, ἀντίστοιχα Ἄλτενμπουργκ καὶ Γκίτζι. Ἡ Ἑλλάδα δὲν εἶχε προσκληθεῖ καὶ δὲν ἦταν παροῦσα. Στὴν Ἑλλάδα τὴν ἀνακοίνωσε μετὰ ἀπὸ ἐννιὰ μέρες ὁ Ἄλτενμπουργκ μὲ τὴν ρηματικὴ διακοίνωση 160/23.3.1942 καὶ ὁ Γκίτζι μὲ τὸ σημείωμά του Νο4/6406/461/23.3.1942.

Σύμφωνα μ’αὐτήν(12) .

• Ἡ ἑλληνικὴ κυβέρνηση ὑποχρεοῦται κατὰ μήνα νὰ καταβάλλει ἔξοδα κατοχῆς 1,5 δίσ. δρχ. (ἄρθρο 2).

• Οἱ ἀναλήψεις ἀπὸ τὴν Τράπεζα τῆς Ἑλλάδος (στὸ ἑξῆς ΤΕ), ἄνω του ποσοῦ αὐτοῦ θὰ χρεώνονται στὶς κυβερνήσεις τῆς Γερμανίας καὶ τῆς Ἰταλίας ὡς ἄτοκο, σὲ δραχμὲς δάνειο τῆς Ἑλλάδας πρὸς αὐτὲς (ἄρθρο 3).

• Ἡ ἐπιστροφὴ τοῦ δανείου θὰ γινόταν ἀργότερα (ἄρθ. 4).

• Ἡ συμφωνία εἶχε ἀναδρομικὴ ἰσχὺ ἀπὸ 1.1.1942 (ἄρθρ. 5).

Ἡ δανειακὴ σύμβαση ἀποτελοῦσε μία συμφωνία μεταξὺ Γερμανίας καὶ Ἰταλίας ποὺ ἐπιβαλλόταν στὴν Ἑλλάδα ὑποχρεωτικὰ ἐκτελεστὴ (ἀναγκαστική). Οἱ δανειακὲς ἀναλήψεις θὰ εἶχαν τὴν μορφὴ μηνιαίων προκαταβολῶν, τὸ ὕψος καὶ ἡ διάρκεια τῶν ὁποίων δὲν προσδιοριζόταν. Ἐπίσης δὲν προσδιοριζόταν πότε θὰ ἄρχιζε ἡ ἐξόφλησή του, ἐνῶ προσδιοριζόταν ὅτι ἦταν ἄτοκο καὶ σὲ δραχμές.

Μὲ τὸ ἐμπιστευτικὸ ἔγγραφο 409/2.4.1942 ὁ Ἕλληνας ὑπουργὸς Οἰκονομικῶν ἔδινε ἐντολὴ στὴν ΤΕ νὰ συμμορφωθεῖ μὲ τὴ ρηματικὴ διακοίνωση τοῦ9 Ἀλτενμπουργκ καὶ νὰ ἀρχίσει νὰ καταβάλει τὶς δανειακὲς προκαταβολές (13).

Τὴν ἀρχικὴ αὐτὴ ἀναγκαστικὴ σύμβαση ἀκολούθησαν τρεῖς τροποποιήσεις μὲ κοινὴ βούληση τῶν συμβαλλομένων. Αὐτὲς μετατρέπουν τὴν ἀρχικὴ ἀναγκαστικὴ σύμβαση σὲ συμβατική. Δηλαδὴ τὸ δάνειο παύει νὰ εἶναι ἀναγκαστικὸ καὶ μεταπίπτει σὲ κοινὸ συμβατικὸ δάνειο.

Μὲ τὴν πρώτη τροποποίηση (2.12.1942) ὁρίζεται ὅτι τὰ δανειακὰ ποσὰ εἶναι ἀναπροσαρμοζόμενα καὶ θὰ ἀρχίσουν νὰ ἐπιστρέφονται ἀπὸ τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1943 (ἄρθρο β, παράγραφοι 2 καὶ 3).

Μάλιστα κατέβαλαν καὶ δύο ἐξοφλητικὲς δόσεις τοῦ δανείου καὶ στὴ συνέχεια σταμάτησαν τὴν ἐπιστροφή του, ὅποτε μεταπίπτει σὲ ἔντοκο λόγω ὑπερημερίας. Δηλαδὴ τὸ δάνειο εἶχε μετατραπεῖ σὲ σταθεροῦ νομίσματος καὶ ἔντοκο.

Τὸ ὕψος τοῦ δανείου κατὰ τὴν ΤΕ ἀνέρχεται (δίχως τοὺς τόκους) σὲ 227.940.201 ἐκ. δόλ. τὸ 1944 (14) καὶ κατὰ τὸν Ἀλτενμπουργκ 400 ἐκ. μετακατοχικὰ μάρκα (15) . Μὲ τὶς ἀναπροσαρμογὲς καὶ τοὺς τόκους ἀνέρχεται σὲ κάποιες δεκάδες δισ. εὐρώ.

Ἑπομένως τὸ κατοχικὸ δάνειο εἶναι συμβατικὸ καὶ ὄχι ἀναγκαστικό, σταθεροῦ νομίσματος καὶ ἀπὸ τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1943 ἔντοκο. Ἀποτελεῖ συμβατικὴ ὑποχρέωση τῆς Γερμανίας ἔναντί της Ἑλλάδας καὶ ὄχι ἐπανορθωτική. Ὡς τέτοια δὲν ἐντάσσεται στὴ συμφωνία τοῦ Λονδίνου 1953 ποὺ ἀναστέλει τὴν καταβολὴ τῶν ἐπανορθώσεων καὶ ἀποζημιώσεων.

Γ. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΔΑΝΕΙΟΥ

Ἡ Ἑλλάδα στὴ διάσκεψη τῶν ἐπανορθώσεων τοῦ 1945, στὴ διάσκεψη τῶν Παρισίων τὸ 1946 καὶ στὴ διάσκεψη τῶν ὑπεξ τῶν τεσσάρων Μ.Δ. τὸ Νοέμβριο τοῦ 1947, διαχώρισε τὸ κατοχικὸ δάνειο ἀπὸ τὶς ἐπανορθώσεις καὶ ζητοῦσε τὴν ἐπιστροφὴ του(16) .

Ἡ Ἑλλάδα οὐδέποτε ἔπαψε νὰ διεκδικεῖ τὸ κατοχικὸ δάνειο(17) .

• Τὸ 1964 μὲ τὸν Ἀγγελόπουλο, ὡς ἐκπρόσωπο τῆς ἑλληνικῆς κυβέρνησης.

•Το 1965 μὲ τὸν Α. Παπανδρέου.

• Στὶς ἑλληνογερμανικὲς συνομιλίες στὴν Ἀθήνα τὸ 1966.

Τότε ἡ Γερμανία πρόβαλε τὸν ἰσχυρισμὸ ὅτι τοῦ δανείου εἶχε παραιτηθεῖ ἐγγράφως ὁ Κ. Καραμανλής. Στὴ συνέχεια τὸ μετέτρεψε σὲ προφορικὴ παραίτηση Καραμανλή, πράγμα ποὺ διέψευσε ὁ Κ. Καραμανλής. Τέλος μὲ τὴ ρηματική της διακοίνωση στὶς 31.3.1967, ἡ Γερμανία δεχόταν ὅτι δὲν ὑπῆρξε παραίτηση Καραμανλή.

• Τὸ 1974 τὸ ἀνακίνησε ὁ Ζολώτας.

• Στὶς 18.4.1991 τὸ ἔθεσε ἀνεπίσημα καὶ προφορικὰ ὁ τότε ὑπεξ Α. Σαμαρὰς στὸ Γερμανὸ ὁμόλογό του.

• Στὶς 14.11.1995 τὸ ἔθεσε ἡ Ἑλλάδα μὲ ρηματικὴ διακοίνωση.

Ἡ Γερμανία σταθερὰ τὸ ἀπορρίπτει, μὲ τὰ ἐπιχειρήματα.

• Τὸ δάνειο ἐντάσσεται στὴ συμφωνία τοῦ Λονδίνου.

• Ἀπὸ τὸ δάνειο παραιτήθηκε ὁ Κ. Καραμανλής. Τὸ ἐπανέλαβε καὶ μετὰ τὸ 1990 παρὰ τὴ ρηματικὴ διακοίνωση τοῦ Μαρτίου 1967.

• Ὕστερα ἀπὸ 50 χρόνια δὲν μπορεῖ νὰ ἐγείρονται τέτοιες ἀπαιτήσεις. (Ἡ Ἑλλάδα τὸ διεκδικεῖ ἀπὸ τὸ 1945).

Τὸ μόνο ποὺ δηλώνουν αὐτὰ τὰ ἐπιχειρήματα εἶναι ἔλλειψη ἐπιχειρημάτων. Μετὰ τὴν ἐνοποίηση τῆς Γερμανίας τὸ 1990 ἔχει ἐκλείψει καὶ τὸ τυπικὸ ἐπιχείρημα ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ προβληθεῖ, ἐκεῖνο τοῦ χωρισμοῦ τῆς Γερμανίας. Ἑπομένως εἶναι ἄμεσα διεκδικήσιμο καὶ πολιτικὰ καὶ συμβατικὰ (νομικά). Μπορεῖ νὰ τὸ διεκδικήσει ἡ ἑλληνικὴ κυβέρνηση, ἡ Τράπεζα τῆς Ἑλλάδος ἢ ὁποιοσδήποτε μέτοχός της (πάνω ἑνὸς ὁρίου μετοχῶν), ὅπως καὶ ὁ ἑλληνικὸς λαὸς μέσω τῶν συντεταγμένων πολιτειακῶν θεσμῶν του. Τέλος τὴν ἑλληνικὴ διεκδίκηση ἐνισχύει τὸ προηγούμενο τῆς Γιουγκοσλαβίας καὶ τῆς Πολωνίας στὶς ὁποῖες ἡ ναζιστικὴ Γερμανία εἶχε ἐπιβάλλει παρόμοια κατοχικὰ δάνεια καὶ τὰ ὁποία μετακατοχικὰ ἡ τότε Δ. Γερμανία ἐπέστρεψε18 (ἀντίστοιχα τὸ 1956 καὶ 1971).

Ἡ σημερινὴ Γερμανία δὲν πρέπει νὰ ξεχνᾶ ὅτι δανείσθηκε ἀπὸ τὸ ἑλληνικὸ κράτος κατὰ παράβαση τοῦ ἄρθρου 49 τῆς σύμβασης τῆς Χάγης τοῦ 1909 καὶ τὸ ὁποῖο ἰσχύει καὶ σήμερα. Δανείσθηκε ἀπὸ ἕνα κράτος ποὺ ἡ ἴδια ἡ ναζιστικὴ Γερμανία εἶχε χαρακτηρίσει ἀκατάλυτο καὶ ὅτι οἱ ναζὶ ὄχι μόνο δὲν ἀμφισβήτησαν οὐδέποτε τὸ δάνειο ἀλλὰ καὶ ἄρχισαν τὴν ἀποπληρωμή του, ἐνῶ καὶ ὁ καγελλάριος Ἐρχαρντ, τὸ 1964, εἶχε δεσμευθεῖ γιὰ τὴν ἐπιστροφὴ τοῦ μετὰ τὴν ἐπανένωση τῆς Γερμανίας.

Ἡ Γερμανία δὲν πρέπει νὰ ξεχνᾶ ὅτι ἡ γερμανικὴ κατοχὴ εἶναι ὑπόλογος γιὰ τὸ οἰκονομικὸ ἑλληνικὸ ὁλοκαύτωμα τῆς περιόδου 1940-44. Ἐνδεικτικὰ καὶ μόνο εἶναι ὑπόλογος γιὰ τὸ ὅτι στὴν Ἑλλάδα ὁ πληθωρισμὸς αὐξήθηκε 15,3 ἑκατομμύρια φορὲς καὶ ὅτι μόνο τὴν Ἑλλάδα ὑποχρέωσε ἡ τότε Γερμανία νὰ τῆς καταβάλει πολεμικὲς ἀποζημιώσεις. Αὐτὸ τὸ ὁλοκαύτωμα τὸ ἀναγνώρισαν οἱ Ἰταλοὶ ναζί: “Ἡ?Ἑλλάδα εἶναι στημμένη σὰν λεμόνι”, ἔλεγε ὁ Γκίτζι(19). Ἀποκορύφωμα ὁ Μουσολίνι, ποὺ ἔλεγε ὅτι “... οἱ Γερμανοὶ ἅρπαξαν ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες ἀκόμα καὶ τὰ κορδόνια τῶν παπουτσιῶν τους...”(20). Ἀλλὰ καὶ ὁ Γερμανὸς ὕπ. Οἰκονομίας, Φούνκ, τὸν Ἰούνιο τοῦ 1943 ἔγραφε σὲ ἄρθρο του ὅτι, “ἡ Ἑλλὰς δοκίμασε τὰ δεινά του πολέμου, ὅπως ἴσως καμία ἄλλη χώρα τῆς Εὐρωπης”(21).

Γιὰ τὴν ἐπανόρθωση ἡ Ἑλλάδα θὰ χρειαζόταν 33 φορὲς τὸ ἐθνικὸ εἰσόδημα τοῦ 1946. Αὐτὸ μετακατοχικὰ ἡ Ἑλλάδα θὰ τὸ ἀναζητοῦσε στὸν ἐξωτερικὸ δανεισμό.

Ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ αὐτὴ ποὺ ἀμφισβητεῖ καὶ ἀρνεῖται τὴν ἐπιστροφὴ τοῦ κατοχικοῦ δανείου εἶναι ἡ μετὰ τὸ 1990 ἑνωμένη καὶ δημοκρατικὴ Γερμανία.

Αὐτὴ ὅμως ἡ συμπεριφορά, ἐκτὸς τῶν ἄλλων, πλήττει βάναυσα τὰ μετακατοχικὰ φιλογερμανικὰ αἰσθήματα, ὅπως τὰ χαρακτήρισε ὁ καγκελλάριος Κόλ, τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ καὶ γι’αὐτὸ ἀκέραια τὴν εὐθύνη φέρει ἡ γερμανικὴ κυβέρνηση.

1. National Archires, Waschington, DC: Τ. 120/2481/Ε259713-715, “Promemoria”, 23.9.1942 καὶ Τ-120/166/81370-5, Altenburg-Berlin, 4.9.42).

2. Σωτ. Γκοτζαμάνης, κατοχικὸ δάνειο καὶ δαπάναι κατοχῆς, Θεσ/κη 1954, σ. 5 Γ. Τσολάκογλου, Ἀπομνημονεύματα, Ἀθήνα 1950, σ. 210, 212, 215, 218, 219, 234.

Κ. Λογοθετόπουλος, Ἰδοὺ ἡ ἀλήθεια, Ἀθήνα 1948, σ. 49.

3. National Archives, ο.π.

4. Τ. Ἠλιαδάκης, Οἱ ἐπανορθώσεις καὶ τὸ γερμανικὸ κατοχικὸ δάνειο, ἔκδ. Δετοράκη, Ἀθήνα 1997, σ. 83-101.

5. Ἠλιαδάκης, σ. 111

Heinz Richter, Δύο ἐπαναστάσεις καὶ ἀντεπαναστάσεις στὴν Ἑλλάδα, Ἑξάντας Ἀθήνα, 1975 σ. 155, 157.

6. Ἠλιαδάκης ὁ.π.

7. Χ. Φλάισερ, Στέμμα καὶ Σβάστικα, Παπαζήσης, Ἀθήνα (χ.χ.), Τ1, σ. 194.

8. W. Medlicott, The economic Blockade, Λονδίνο, 1959, Τ2, σ. 254.

Η. Βενέζης, Ἀρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός, Ἑστία, Ἀθήνα, 1981, σ. 113.

9. Richter, Τ. σ. 155 σημείωση, 255, 257.

10. Γκοτζαμάνης, σ. 2 Τσολάκογλου, σ. 208-210.

11. Ἀρχεῖα ΥΠΕΞ, ἔκθεση Λαμπρούκου, σ. 9-11.

Λογοθετόπουλος, σ. 48, Τσολάκογλου, σ. 211, Γκοτζαμάνης, σ. 3, 23, 24, 31.

Α. Ἀγγελόπουλος, Οἰκονομικὰ Τ.Α., Παπαζήσης, Ἀθήνα 1974, σ. 142, 167, 179, 190, 191.

12. Τὴ δανειακὴ σύμβαση βλέπε• Ἠλιαδάκης, σ. 297.

13. Ἀρχεῖα ΤΕ, φάκελος κατοχικοῦ δανείου, σημείωμα Ι. Πασσιὰ καὶ τὸ ἔγγραφο 409/2.4.1942.

14. Ἀρχεῖα ΤΕ, φάκελος κατοχικοῦ δανείου, σημείωμα Ι. Πασσιά, σ. 4.

15. Β. Μαθιόπουλος, “400 ἐκ. μάρκα μᾶς χρωστᾶ ἡ Βόνη”, Βῆμα, 2.6.1991.

16. Ἠλιαδάκης, σ. 158, 164, 171.

17. Ἠλιαδάκης, σ. 200, 202, 203-205

Ἀγγελόπουλος, Οἰκονομικά, Τ. σ. 201-205, 209.

Βῆμα 18.10.1966, σ. 7 ἔκθεση Α. Παπανδρέου καὶ ἐπιστολὴ Κάιζερ, σ. 9.

Πρακτικὰ Βουλῆς 28.5.1991 ἀγόρευση Α. Παπανδρέου.

18. Ἠλιαδάκης, σ. 212-213.

19. Mark Mazower, Στὴν Ἑλλάδα τοῦ Χίτλερ, Ἀλεξάνδρεια, Ἀθήνα 1994, σ. 93.

20. G. Ciano, tagebucher 1939-1943 Βern 1946, σ. 353.

21. Γερμανοελληνικὰ Οἰκονομικὰ Νέα, Τί/Ἰούνιος 1943, σ. 2.

* Ὁ Τάσος Μ. Ἠλιαδάκης εἶναι Μαθηματικός, Πολιτειολόγος, Δρ. Κοινωνιολογίας, καθηγητὴς Σχολῆς Ἐθνικῆς Ἀσφάλειας.

Μέλος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπιτροπῆς στὴ διεθνῆ Συνδιάσκεψη γιὰ τὸ χρυσὸ τῶν Ναζὶ στὸ Λονδίνο τὸ 1997, εἰσηγητὴς στὴν ἑλληνογερμανικὴ διάσκεψη Δελφῶν τὸ 1996 καὶ στὴν Πανελλήνια Συνδιάσκεψη Ἀλεξανδρούπολης τὸ 2005 γιὰ τὸ Δημόσιο Χρέος.

ΠΗΓΗ: http://www.patris.gr/articles/173185?PHPSESSID=edfhahv48onr8cmhlfrblnb3a1


Ἀναδημοσίευσις ἀπὸ τὸ ἱστολόγιον Αρετή και Τόλμη, 7-2-2010.


Ἡ Ἑλλὰς τοῦ ΟΧΙ - Σελίδες Πατριδογνωσίας

Ἡ ζωὴ τῶν Ἑλλήνων Ἑβραίων στὰ στρατόπεδα συγκέντρωσης τῶν Ναζί

Για σήμερα Σάββατο ας κάνουμε μια μικρή ιστορική αναδρομή σχετική με ένα θέμα που ίσως δεν γνωρίζουν πολλοί. Αρκετές φορές από τούτο εδώ το ιστολόγιο έχω εκφράσει τη συμπάθειά μου για τις ταλαιπωρίες του λαού των Εβραίων από τους Ναζί και ακόμα περισσότερες την απέχθειά μου για τον μισητό Σιωνισμό. Δεν θα πρέπει να γίνεται σύγχυση μεταξύ αυτών των δύο, είναι ξεκάθαρο για μένα. Διάβασα με πολύ ενδιαφέρον το βιβλίο του K.E. Fleming, «Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων», εκδ. ΟΔΥΣΣΕΑΣ. Σας δίνω ένα απόσπασμα στο οποίο περιγράφεται η ζωή των αιχμάλωτων Ελλήνων Εβραίων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης όπως αυτό του Άουσβιτς και Μπίρκεναου. Εάν εξαιρέσει κάποιος την πλειοψηφία των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, οι περισσότεροι από την υπόλοιπη Ελλάδα είχαν ελληνικότατη συνείδηση.

(Σε κάνα δυο μέρες θα σας δώσω και αποσπάσματα από το βιβλίο, σχετικά με την απλόχερη βοήθεια των Ελλήνων Ορθοδόξων προς τους κυνηγημένους από τους Ναζί Εβραίους. Παρόλο που οι σχέσεις Ορθοδόξων – Εβραίων δεν ήσαν και οι καλύτερες, οι Έλληνες γλύτωσαν πολλούς από τη ναζιστική κτηνωδία. Κι ας βάραινε στην ιστορία η σκύλευση του πτώματος του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’ στην Πόλη κατά την έναρξη της Επανάστασης του ’21, κι ας στάθηκαν στο πλευρό των Τούρκων κατά τον πόλεμο του 1897 κι ας είχαν δείξει πλειστάκις ανθελληνική και φιλότουρκη συμπεριφορά)

Ελπίζω να σας αρέσει:

… Η Μπέρυ Ναχμία, μια ελληνίδα που επέζησε από το Άουσβιτς-Μπίρκεναου, θυμάται να ακούει, από το κρεματόριο απέναντι από την παράγκα της, έναν έλληνα κρατούμενο να τραγουδάει καθώς δούλευε:

Κορίτσια ελληνίδες
Που μ' ακούτε
Τραλαλαλαλαλα
Για να καταλάβετε
Σας το λέω τραγουδιστά
Εδώ οι καμινάδες
Που βλέπετε ψηλά
Είναι η χειρότερη φάμπρικα θανάτου
Χιλιάδες εβραίοι
Γέροι, νέοι, μικρά παιδιά
Πέφτουν στης φλόγας
Την αγκαλιά
Το ξέρω, θα με κάψουν κι εμένα
Σε λίγο καιρό δε θα υπάρχω πια
Να διηγηθώ αυτά που βλέπουν
Τα μάτια μου τα κουρασμένα
Μ' ακούτε; Πιστέψτε με,
Είναι αληθινά φρικτά,
Γιατί τα ζω καθημερινά.
Κορίτσια ελληνίδες, σας παρακαλώ
Εάν βγείτε ζωντανές μια μέρα
Απ' το «Λάγγερ» αυτό,
Διηγηθείτε στον απέραντο κόσμο
Να μάθει, αυτά που τραγουδάω.

… Στα στρατόπεδα, οι έλληνες εβραίοι θεωρούνταν ως εξωτικοί και ιδιόρρυθμοι παρείσακτοι από τους ασκενάζι που συνάντησαν εκεί. Θεωρούνταν η πεμπτουσία του μεσογειακού τύπου, και τους πείραζαν για τα γούστα και τις συνήθειές τους. Ένας κρατούμενος θυμάται πως τον συνέλαβαν μαζί με εκατοντάδες άλλους έλληνες και τον έστειλαν στο Μπίρκεναου. «Σε ένα από τα μπλοκ [εκεί] βρήκαμε έναν Blokaltester που μιλούσε ισπανικά. Όταν άκουσε πως είμαστε από τη Θεσσαλονίκη μας είπε, «Ijos de putas! Donde esta la halva y el raki de· Saloniki?» [Πουτάνας γιοι! Που είναι ο σαλονικιώτικος χαλβά σας και το ρακί;] Απαντήσαμε, «[Κοίτα], δεν ήρθαμε [μόλις τώρα] από τη Θεσσαλονίκη, ερχόμαστε από τη Μπούνα [στο Άουσβιτς].»


Η «διαφορετικότητα» των ελλήνων στα μάτια των ασκενάζι που αποτελούσαν την πλειοψηφία των κρατουμένων στα στρατόπεδα ήταν αμφίπλευρη. Σε κάποιους, οι έλληνες προκαλούσαν δέος με την ωραία τους εμφάνιση, την εφευρετικότητα και την ευχάριστη εκφορά της εβραϊκής. Κάποιοι μη έλληνες κρατούμενοι «είχαν εντυπωσιαστεί με η δύναμη που είχαμε δείξει στον πόλεμο του 1940-41, και θεωρούσαν όλους εμάς τους έλληνες ήρωες». Αλλά για άλλους, ήταν κατώτεροι, πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Ο διαχωρισμός ανάμεσα στους ασκενάζι και τους σεφαραδίτες, σύμφωνα με τον οποίο οι σεφαραδίτες θεωρούνταν κατώτεροι παρείσακτοι, αποτέλεσε ένα από τα πιο εντυπωσιακά χαρακτηριστικά της μεταπολεμικής εβραϊκής Παλαιστίνης / Ισραήλ. Είχε ήδη αρχίσει να αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια του πολέμου στα στρατόπεδα - τα πρώτα σημεία συμβίωσης ετερογενών εβραϊκών πληθυσμών.

«Εμείς, οι εβραίοι της Ελλάδας, βρισκόμαστε σε ιδιαίτερη θέση, την αιτία της οποίας ποτέ δεν κατάλαβα. Παρ' όλο που πάντα αντικαθιστούσαμε τα άρρωστα μέλη του Sonderkommando, και πάντα αναλαμβάναμε δουλειές που είχαν αναθέσει σε άλλους - παρά όλα αυτά, μας συμπεριφέρονταν χωρίς σεβασμό, ειδικά οι κρατούμενοι από τις βόρειες χώρες, όπως οι πολωνοί, οι ρώσοι και οι τσέχοι. Ήμαστε πάντοτε τα μαύρα πρόβατα, και πάντα μας φώναζαν με προσβλητικά ονόματα όπως «χολέρα», ή «kurva», [πουτάνα]. Μια μέρα μίλησα με [ένα πολωνό κρατούμενο] τον Κότσακ, και του ζήτησα να βάλει ένα τέλος σε αυτή την κατάσταση. «Δεν μπορώ να βοηθήσω», είπε. «Είναι μπάσταρδοι που σας βλέπουν σαν ανθρώπους κατώτερου επιπέδου. Εκείνοι είναι ασκενάζι και εσείς είστε σεφαραδίτες.» Τι ντροπή! Μιλούσαν στους έλληνες εβραίους καλά, μόνο όταν ήθελαν να τους δώσουν λιγάκι χρυσό για να τον ανταλλάξουν... Εγώ, ο έλληνας, ο σεφαραδίτης, η «χολέρα», ποτέ δεν τους αρνήθηκα τη μικρή αυτή χάρη.»

Η εμφάνιση των ελλήνων, οι συνήθειές τους, και πάνω απ' όλα η άγνοια των γίντις εξέπληξαν τους ασκενάζι οι οποίοι κυριαρχούσαν στο στρατόπεδο, θεωρώντας τους ό,τι λιγότερο εβραϊκό είχαν δει ποτέ στη ζωή τους. Ο Κα Τζέτνικ (ψευδώνυμο του Γεχιέλ Φάινερ, 1909- 2001), ένας πολωνός που επέζησε από το Ολοκαύτωμα και από τους πιο γνωστούς αυτόπτες μάρτυρες, περιγράφει το σοκ και την απορία που ένιωσαν οι εβραίοι της κεντρικής Ευρώπης αντικρίζοντας τους έλληνες. Σε ένα διήγημά του, ένας κεντροευρωπαίος εβραίος ονόματι Χαγίμ-Ιντλ μονολογεί για ένα συγκροτούμενο του, έναν έλληνα που δεν μιλούσε ποτέ.

«Ο καθηγητής Ραφαήλ... δεν κουράζεται να μένει ξαπλωμένος εκεί πέρα μέρα νύχτα, κλεισμένος στον εαυτό του, δίχως να λέει λέξη ακόμα και στους φίλους του... Είναι κι εκείνοι σιωπηλοί σαν αυτόν. Αλλά ακόμα κι αν μιλούσε ο καθηγητής Ραφαήλ, αυτός, ο Χαγίμ-Ιντλ, δεν θα μπορούσε να ανταλλάξει ούτε λέξη μαζί του. Λένε πως ο κύριος καθηγητής γνωρίζει άπταιστα δέκα γλώσσες. Αλλά δεν καταλαβαίνει ούτε λέξη γίντις. Παράξενος εβραίος. Τον έφεραν από την Ελλάδα, όπου γεννήθηκε... Δεν είναι ούτε σαράντα, και μιλάει δέκα γλώσσες. Αλλά απλά γίντις, τη μητρική γλώσσα - ούτε λέξη!»

Οι έλληνες εβραίοι του στρατοπέδου μιλούσαν ελληνικά, για διασκέδαση έπαιζαν πυγμαχία, και δεν έμοιαζαν με τίποτα που να έχει ξαναδεί ο ασκενάζι Χαγίμ-Ιντλ:

«Εβραιόπουλα από τη Θεσσαλονίκη. Εβραίοι. Ποιος θα το φανταζόταν ποτέ πως αυτοί είναι εβραίοι; Έπρεπε να τον στείλουν στο Αουσβιτς για να ανακαλύψει πως μελαψά και γεροδεμένα κορμιά σαν κι αυτά ήταν δυνατό να ανήκουν σε αδέλφια του. Δική του σάρκα και αίμα. Δεν μιλάνε λέξη γίντις, αλλά εκείνο το «Σαλόμ!» βγαίνει από το στόμα τους σαν ολοζώντανος στίχος από τις Γραφές... Εβραιόπουλα. Και τι θέλουν; Απλά να ζήσουν. Ελλάδα. Εβραίοι παντού. Δεν ήξερε πως στην Ελλάδα οι εβραίοι μοιάζουν τόσο με τους αλλόθρησκους. Εβραιόπουλα."

Οι Έλληνες, οι οποίοι δεν μιλούσαν ούτε γερμανικά ούτε γίντις, υπέφεραν από το γλωσσικό φράγμα που υψωνόταν ανάμεσα σε αυτούς και τους γερμανούς και πολωνούς φύλακες. «Υπήρχαν δύο λόγοι εξαιτίας των οποίων οι έλληνες εβραίοι υπέφεραν περισσότερο από τους άλλους εβραίους [στα στρατόπεδα]. Πρώτον, ήταν μεσογειακοί... Δεύτερον, ήρθαν στην Πολωνία δίχως να γνωρίζουν τη γλώσσα. Οι εβραίοι ασκενάζι, οι οποίοι μιλούσαν γίντις, καταλάβαιναν τα γερμανικά. Φτάσαμε χωρίς καμία απολύτως γνώση της γερμανικής γλώσσας, και μας ήταν πολύ δύσκολο να συνηθίσουμε το κλίμα της κεντρικής Ευρώπης.» Όταν οι έλληνες αργούσαν να ανταποκριθούν στις γερμανικές διαταγές, τιμωρούνταν. Πολλοί ξυλοκοπήθηκαν μέχρι θανάτου απλά και μόνο επειδή δεν καταλάβαιναν τι τους ζητούσαν να κάνουν.

Διόλου παράξενο επομένως, που οι έλληνες αναζητούσαν ο ένας τον άλλον για να έχουν κάποια ανθρώπινη λεκτική επαφή. Ο Ερρίκος Σεβίλλιας, «ένας απλός άνθρωπος γεννημένος στην Αθήνα την παλιά καλή εποχή του 1901», πολέμησε στη μικρασιατική εκστρατεία για τρία χρόνια και επέστρεψε στην Αθήνα το 1923 για να ανοίξει ένα εργαστήριο δερματίνων ειδών. Εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς τον Μάρτιο του 1944, όπου του έδωσαν το νούμερο 182699. Στην κουκέτα του υπήρχαν «ένας ρώσος, ένας πολωνός, ένας ούγγρος και ο τέταρτος ήταν ολλανδός. Προσπάθησε να συνεννοηθείς σε μια τέτοια κατάσταση». Όταν ένας φρουρός τον ρώτησε τον αριθμό του και αυτός δεν κατάλαβε την ερώτηση, «με χτύπησε στο πρόσωπο και έδειξε το χέρι μου». Στο τέλος βρήκε άλλη κουκέτα «με δύο έλληνες και δύο ιταλούς και εγώ ήμουν ο πέμπτος. Τουλάχιστον μπορούσα να τους μιλάω».

Το φράγμα της γλώσσας ήταν επίσης η αιτία που ελάχιστοι έλληνες αποπειράθηκαν να δραπετεύσουν από το στρατόπεδο. «Συνήθως οι πολωνοί προσπαθούσαν να δραπετεύσουν. Πώς θα μπορούσε ένας γάλλος, ολλανδός, ή έλληνας κρατούμενος να σκεφτεί να δραπετεύσει χωρίς να γνωρίζει λέξη πολωνικά;» Αλλά και στο τέλος, όταν οι γερμανοί εγκατέλειψαν το στρατόπεδο τις παγωμένες πρώτες εβδομάδες του 1945, πολωνοί κρατούμενοι βγήκαν έξω για να βρουν φαγητό και στέγη, ενώ οι περισσότεροι έλληνες δεν το έκαναν. «Αλλά εμείς οι έλληνες, πού θα μπορούσαμε να πάμε;»

Στα στρατόπεδα, τα λαντίνο ήταν ελληνική γλώσσα - γλώσσα που τη μιλούσαν έλληνες. Στην Ελλάδα, είχε σημαδέψει τους σεφαραδίτες ως παρείσακτους, αλλά στο Αουσβιτς τους καθόριζε αναντίρρητα ως έλληνες. «Μια φορά είδα μια ομάδα ελληνίδες να ουρλιάζουν· τις έδερνε ο κάπο. Πώς κατάλαβα ότι ήταν ελληνίδες; Φορούσαν όλες τα ίδια ρούχα και είχαν ξυρισμένο κεφάλι. Και έτσι ήταν πολύ δύσκολο να αναγνωρίσεις τα πρόσωπα. Αλλά άκουσα πως φώναζαν «Dio!» που στα λαντίνο σημαίνει «Θεός». Και τότε κατάλαβα πως είναι ελληνίδες.»

Όμως παρ' όλο που οι γερμανοί δεν καταλάβαιναν ελληνικά, τους έλκυε η παράξενη αυτή γλώσσα. Όπως θυμάται ο Σαούλ Χαζάν, «Κοιμόμαστε σε ένα μπλοκ στο Μπίρκεναου, νούμερο 11 ή 13. Από εκεί πηγαίναμε κάθε πρωί για δουλειά με τα πόδια. Όταν επιστρέφαμε στο μπλοκ, μας ανάγκαζαν να τραγουδάμε. Τραγουδούσαμε τραγούδια στα ελληνικά, λαϊκά τραγούδια. Στους γερμανούς άρεσε πραγματικά ο ήχος της ελληνικής γλώσσας». Ο Λεόν Κοέν θυμάται ένα νεαρό γερμανό να οδηγεί μια καινούργια ομάδα της Ζοντερκομάντο αποτελούμενη αποκλειστικά από έλληνες, προς τη δουλειά. "Όλοι οι έλληνες να με ακολουθήσουν"... Όταν βγήκαμε από το μπλοκ, ο γερμανός ρώτησε, "Ξέρετε να τραγουδάτε, έτσι δεν είναι; Γιατί δεν τραγουδάτε κάτι;" Και τότε αρχίσαμε το τραγούδι. Πάντα υπήρχαν τραγούδια που μας άρεσε να τα λέμε παρέα - ελληνικά λαϊκά ή πατριωτικά τραγούδια.» Ο Σαμπτάι Χανουκά, ένας θεσσαλονικιός που είχε υποστεί τα πειράματα του Μένγκελε όσο ήταν στο Άουσβιτς, θυμόταν αργότερα πως, «Τραγουδούσαμε ελληνικά στρατιωτικά τραγούδια, ελληνικά εμβατήρια. Στους γερμανούς άρεσε να μας ακούνε». Μαρτυρίες επί μαρτυριών αναφέρονται στη γοητεία που ασκούσε η ελληνική μουσική στους γερμανούς. Όσο για τους έλληνες, τους παρείχε έναν ειρωνικό τρόπο έκφρασης της τραγωδίας του Ολοκαυτώματος. Εδώ το φράγμα της γλώσσας ήταν πλεονέκτημα. «Αυτό που με βοήθησε στο στρατόπεδο ήταν το τραγούδι. Οι γερμανοί πάντα μας έλεγαν, "sin- gen", και εμείς τραγουδούσαμε. Λέγαμε όλων των ειδών τα τραγούδια· τα λόγια τα σκαρφιζόμασταν εμείς. Για παράδειγμα... Με το χαμόγελο στα χείλη, πετάμε ένα κουβά σκατά, κι ο γερμανός που είναι πίσω, με τη λουρίδα μας χτυπά. Λα, λα, λα, λα.»

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά και σπαρακτικά ενθυμήματα της εμπειρίας των ελλήνων εβραίων ήταν τα ελληνικά λαϊκά τραγούδια του 1920 και του 1930, που τραγουδούσαν με στίχους που περιέγραφαν τη ζωή στο Άουσβιτς. Πολλά ήταν ρεμπέτικα, το μουσικό είδος που αναπτύχθηκε κυρίως στις φτωχές προσφυγικές γειτονιές της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας τη δεκαετία του 1920, και είναι μία από τις ελάχιστες καλλιτεχνικές εκφάνσεις της σύντομης, συχνά -αλλά όχι πάντα- τεταμένης συμβίωσης των μικρασιατών με τους εβραίους:

«Τη φυλακή εγώ δεν ήξερα / και τώρα τη γνωρίζω Μες το κελί γυρίζω / τους τοίχους αντικρίζω Όλα στο νου μου έρχονται: / τα γέλια κι οι αγάπες Όλα γίνηκαν στάχτες στο τρένο της ζωής.
Έτσι είναι η ζωή, κορίτσια, / πάντα έτσι είναι η ζωή
Νάμαστε κλεισμένες μες στο Άουσβιτς.
Νιάτα που περνούν, χαρές που φεύγουν / πίσω δεν γυρνούν.
Κορίτσια, κάντε υπομονή, θα βγούμε
Από το Άουσβιτς»

Η αδυναμία συνεννόησης με άλλους επέτεινε την αίσθηση αλληλεγγύης ανάμεσα στους έλληνες εβραίους του στρατοπέδου. Ο Ελί Βίζελ γράφει: «Θυμάμαι στο στρατόπεδο, στο μπλοκ μας, υπήρχαν εβραίοι από τη Θεσσαλονίκη. Δεν καταλάβαιναν τα γίντις μου και εγώ δεν καταλάβαινα ελληνικά ή τα «λαντίνο» τους. Αλλά έτσι κι αλλιώς μου άρεσε να τους κάνω παρέα. Ήταν καλόκαρδοι... Η απίστευτη αλληλεγγύη ανάμεσά τους μας είχε εντυπωσιάσει όλους».

Αυτή η αλληλεγγύη χαρακτήριζε τις σχέσεις ανάμεσα στους έλληνες εβραίους από τις διάφορες περιοχές της Ελλάδας, και υπερέβαινε την παλαιά διαχωριστική γραμμή ρωμανιωτών-σεφαραδιτών, η οποία ούτως ή άλλως είχε αμβλυνθεί κατά τη διάρκεια των προηγούμενων τριάντα χρόνων, καθώς η Θράκη και η Μακεδονία αφομοιώνονταν όλο και περισσότερο. Μετά την απρόθυμη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο, από το 1941 μέχρι το 1943, η ανάδυση μιας συλλογικής, ευκρινώς ελληνικής -και όχι τοπικής- εβραϊκής συνείδησης επιταχύνθηκε ακόμα περισσότερο λόγω της κατοχής και ιδιαίτερα λόγω της τριπλής διοίκησης της χώρας, υποχρεώνοντας τους εβραίους που ζούσαν στη γερμανοκρατούμενη και τη βουλγαροκρατούμενη ζώνη να εξαρτώνται από τις επαφές που είχαν στην ιταλοκρατούμενη. Ενώ τους πρώτους μήνες σχεδόν όλοι οι έλληνες εβραίοι στο στρατόπεδο προέρχονταν από τη Θεσσαλονίκη, όταν άρχισαν να καταφθάνουν τα τρένα από άλλες περιοχές, οι Θεσσαλονικείς υποδέχτηκαν τους νεοφερμένους ως έλληνες συμπατριώτες. Η εμπειρία του στρατοπέδου, όπου όλοι οι εβραίοι από την Ελλάδα -ρωμανιώτες, θεσσαλονικείς και ασκενάζι- αποκαλούνταν από τους φύλακες και τους μη-έλληνες εβραίους, «έλληνες», επέτεινε τη συλλογική αυτή εθνικοποίηση.

Για τους ελάχιστους έλληνες που μιλούσαν και καταλάβαιναν γερμανικά, η ευχέρεια αυτή ήταν θείο δώρο. Η Έρικα Κούνιο Αμαρίλιο, η οποία έφτασε στο Άουσβιτς με το πρώτο τρένο που έφυγε από την πόλη, γράφει πως από τους δύο χιλιάδες οκτακόσιους που μεταφέρθηκαν μαζί της, μόνο τέσσερις -η οικογένειά της- μπορούσαν να συνεννοηθούν με τους γερμανούς. Σαν αποτέλεσμα, αυτούς τους έβαλαν στην άκρη ενώ τους υπόλοιπους τους φόρτωσαν σε τρένα και τους απομάκρυναν. «Οι "συμπτώσεις" μας έσωσαν...Τι σύμπτωση κι αυτή, από τους 2.800 ανθρώπους στο πρώτο τρένο να μη μιλάει ούτε ένας γερμανικά. Και οι γερμανοί χρειάζονταν άτομα για διερμηνείς.» Ο Ιάκωβος Στρούμσας, ο διάσημος «Βιολιστής του Άουσβιτς», γνώριζε επίσης καλά γερμανικά. Έστειλαν τον Στρούμσα στο Άουσβιτς- Μπίρκεναου με τρένο που αναχώρησε από τη Θεσσαλονίκη στις 8 Μαΐου 1943 και κατόρθωσε να επιβιώσει κυρίως λόγω των σχεδόν άπταιστων γερμανικών του και επειδή έπαιζε πολύ ωραία βιολί. Στα απομνημονεύματά του αφηγείται τη σουρεαλιστική εμπειρία ο Μπλοκαλτέσερ να ελέγχει τις ικανότητές του στο βιολί αμέσως μετά την άφιξή του. «Τι θέλετε να παίξω; Μότσαρτ, Μπετόβεν, Χάιντν; Κονσέρτα ή σονάτες;» Αφού έπαιξε για είκοσι λεπτά, ο φύλακας είπε στον Στρούμσα πως ήλπιζε να επιζήσει, γιατί έπαιζε τόσο όμορφα και γιατί τα γερμανικά του ήταν τόσο καλά.

Οι Έλληνες στο στρατόπεδο δεν ξεχώριζαν μόνο λόγω της γλώσσας και της μουσικής τους. Θεωρούνταν επίσης ιδιαίτερα δυνατοί, πολυμήχανοι και καλοφτιαγμένοι και αναδείχτηκαν σε αρχηγούς του στρατοπέδου. Ο Ντάριο Ακούνης, φορτοεκφορτωτής από τη Θεσσαλονίκη, έφτασε στη Μπούνα με σπασμένο πόδι. Φοβήθηκε πως αν πήγαινε στον γιατρό, θα τον έστελναν για διαλογή. Τελικά όμως πήγε, και ο γιατρός του έκανε επέμβαση στο σπασμένο πόδι, χωρίς αναισθησία. Βοηθός στην εγχείρηση ήταν ένας ισπανός πολιτικός κρατούμενος και καθώς κρατούσε τα πόδια του Ακούνη στη διάρκειά της, οι δύο τους συνομιλούσαν στα ισπανικά. Ο ισπανός ρώτησε τον Ακούνη πώς ήξερε τη γλώσσα. «Είμαι από τη Θεσσαλονίκη», απάντησε ο Ακούνης. «Α, μάλιστα», αποκρίθηκε ο ισπανός, «Όλοι οι Θεσσαλονικείς είναι δυνατοί.» Ήταν καλό να έχεις έλληνες φίλους στο στρατόπεδο. Όταν ο Πρίμο Λέβι έφυγε από το Άουσβιτς στις αρχές του 1945, ταξίδευε παρέα με έναν άντρα τον οποίο αποκαλούσε απλώς «ο έλληνάς μου». Ο Λέβι διάλεξε τον σύντροφο του κυρίως λόγω του ότι ήταν από τη Θεσσαλονίκη, «πράγμα το οποίο, όπως όλοι γνώριζαν στο Άουσβιτς, ισοδυναμούσε με εγγύηση εξαιρετικής εμπειρίας στις εμπορικές συναλλαγές και γνώσεις ικανές να σε γλιτώσουν από κάθε κατάσταση».

Οι Έλληνες στα στρατόπεδα κέρδισαν επάξια τη φήμη του πολυμήχανου, μια ιδιότητα που κυριολεκτικά μπορούσε να σημάνει τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου. Για παράδειγμα, οι κρατούμενοι κουβαλούσαν το νεροζούμι που έτρωγαν σε ένα δοχείο σαν κουβαδάκι, που στην αργκό του Άουσβιτς ονόμαζαν μενάσκα. Τα δοχεία αυτά μπορούσε κάποιος να τα αποκτήσει μόνο μέσω περίπλοκων διαπραγματεύσεων με τον σιδερά, ο οποίος τα κατασκεύαζε για τους κρατούμενους με αντάλλαγμα ψωμί. Οι έλληνες είχαν τα μεγαλύτερα δοχεία από όλους, τα οποία, εκτός του ότι έπαιρναν περισσότερο φαγητό, ήταν επίσης σύμβολα κυριαρχίας: «Εκτός από τα υλικά πλεονεκτήματα [που παρείχε η μενάσκα], προσέφερε και μια αισθητή βελτίωση στην κοινωνική μας θέση. Μια [μεγάλη] μενάσκα... είναι αριστοκρατικό διαπιστευτήριο, οικόσημο ευγενούς».

Οι φρουροί θεωρούσαν τους έλληνες ταλαντούχους αθλητές και συχνά τους χρησιμοποιούσαν για διασκέδαση. Ο Γιτζάκ Κοέν, ο οποίος εργαζόταν στην κατασκευή του συγκροτήματος (Λάγκερ) Δ στο Άουσβιτς, αναφέρει πως μια ημέρα καθώς οι εργάτες καθάριζαν μερικές δεξαμενές με νερό όπου εξέτρεψαν ψάρια έξω από το στρατόπεδο, «Με πλησίασε ένας άντρας των SS και μου είπε, "Εσύ είσαι έλληνας, η Ελλάδα είναι όμορφη χώρα. Θα ξέρεις να κολυμπάς, ανέβα σε ένα δέντρο και βούτηξε με το κεφάλι στη δεξαμενή. Για να δούμε πώς κολυμπάς"». Ο Κοέν φορούσε βαριές αρβύλες και ήξερε πως αν έπεφτε με το κεφάλι θα μπορούσε να σκοτωθεί, έτσι πήδηξε με τα πόδια. Για να τιμωρήσει τον απογοητευτικό αθλητή, ο αξιωματικός των SS διέταξε τον σκύλο του να πέσει στο νερό για να δαγκώσει τον Κοέν. Οι Έλληνες υποτίθεται πως είναι πιο αθλητικοί τύποι, εξήγησε ο φρουρός.

Οι Έλληνες έγιναν ιδιαίτερα γνωστοί για τις πυγμαχικές τους ικανότητες. Ο φημισμένος Γιαακόβ Ραζόν, ένας Θεσσαλονικιός που είχε προπονητή τον Ντίνο Ουζιέλ, πρωταθλητή Ελλάδας στην πυγμαχία, ανακάλυψε πως η ικανότητά του στο άθλημα ήταν εξαιρετικά χρήσιμη στο στρατόπεδο, καθώς οι φρουροί είχαν σε μεγάλη εκτίμηση την πυγμαχία.

Όταν φτάσαμε στο Άουσβιτς, καταλάβαμε αμέσως την κατάσταση. «Την έβαψα», αναφώνησα. Ένας κάπο με χτύπησε και εγώ αμέσως του το ανταπέδωσα. Έμεινε άναυδος και με ρώτησε αν ήμουν μποξέρ. Του είπα ναι. Την επόμενη μέρα είχαν κιόλας οργανώσει έναν αγώνα ανάμεσα σε μένα και έναν πολωνό. Τον κέρδισα με νοκ άουτ στον τρίτο γύρο... Όταν οι εβραίοι είδαν πως κέρδιζα, άρχισαν να μου πετάνε ψωμί, μαργαρίνη και κανένα κομματάκι τυρί, και κατάλαβα πως αυτή ήταν η ευκαιρία μου να επιβιώσω.

Όταν ο Ραζόν μεταφέρθηκε στη Μπούνα, δήλωσε σε όλους πως ήταν πυγμάχος. Οι φύλακες οργάνωναν διάφορους αγώνες, του παραχώρησαν μάλιστα και παλαίστρα. «Το αγαπούσαν αυτό το άθλημα, γιατί είναι σκληρό. Έρχονταν να μας δουν όλοι οι άντρες των SS, και κάθε Κυριακή είχαμε μποξ.» Στη Μπούνα, ο Ραζόν προπονούσε άλλους πυγμάχους και εκμεταλλευόμενος τα προνόμια που του είχαν παραχωρήσει οι φύλακες εξασφάλιζε φαγητό για τους άλλους αιχμαλώτους.

Οι γερμανοί αντιλήφθηκαν αμέσως πως τέτοια σωματική και ψυχική δύναμη μπορούσε να τους φανεί χρήσιμη. Η φήμη των ελλήνων ως δυνατών ευθύνεται μάλλον για το γεγονός πως πολλοί από αυτούς αναγκάστηκαν να ενταχθούν στο Ζοντερκομάντο, τα τάγματα εβραίων που ήταν επιφορτισμένα να καίνε τα πτώματα των θυμάτων των Ναζί. Ο Λεόν Κοέν αναφέρει πως όταν ένας γαλλόφωνος κάπο ήρθε για να βρει δυνατούς άντρες, ο Κοέν του είπε πως οι έλληνες εβραίοι στο μπλοκ ήταν «έτοιμοι για οποιαδήποτε σκληρή δουλειά». Την επόμενη μέρα, κατάλαβαν πως τους είχαν παγιδέψει για να εργαστούν στο Ζοντερκομάντο, την πιο φρικτή δουλειά του στρατοπέδου. Καθώς ο κάπο τους πήγαινε στη δουλειά, τους εξήγησε πως τους είχε διαλέξει «επειδή ήρθατε όλοι με το ίδιο τρένο και είστε όλοι έλληνες».


Ἀναδημοσίευσις ἀπὸ τὸ ἱστολόγιον Arcadia, 26-6-2010.


Ἡ Ἑλλὰς τοῦ ΟΧΙ - Σελίδες Πατριδογνωσίας

Ἕλληνες Ἑβραῖοι πίσω ἀπὸ τὴ μοναδικὴ ἐξέγερση στὸ Ἄουσβιτς

Αφόπλισαν τους Ες-Ες λίγο πριν τους οδηγήσουν στο κρεματόριο. Άνιση η μάχη, αλλά «έστω και διά ολίγα λεπτά ευρέθησαν ελεύθεροι»

7 Οκτωβρίου 1944. Ημέρα Σάββατο. Οι Γερμανοί επιχειρούν
να οδηγήσουν 200 Έλληνες και Ούγγρους από το Κρεματόριο ΙΙΙ για εξόντωση. Είναι 14:30 όταν μια ομάδα των Ες Ες φτάνει με ονομαστικούς καταλόγους. Όταν οι Γερμανοί αρχίζουν να εκφωνούν τα ονόματα των Ελλήνων δεν απαντά κανείς, ώσπου ακούγεται στα ελληνικά μια φωνή: «Θα γίνει ναι ή όχι το ντου που λέγαμε;».
Ορμούν στους Γερμανούς φρουρούς. Τους αφοπλίζουν. Οχυρώνονται στο Κρεματόριο με τα λίγα όπλα που διαθέτουν και αναμένουν τους συντρόφους τους να κινηθούν.

Η ομάδα στο Κρεματόριο ΙΙ κινείται άμεσα στους πρώτους πυροβολισμούς. Ο επικεφαλής των Γερμανών και ένας στρατιώτης πετιούνται ζωντανοί στους φούρνους. Ένας άλλος στρατιώτης ξυλοκοπείται μέχρι θανάτου. Η μάχη όμως αποδεικνύεται άνιση. Οι κρατούμενοι για να γλιτώσουν ανατινάζουν ένα διπλανό κρεματόριο και διαφεύγουν στο δάσος. Οι περισσότεροι πέφτουν ηρωικά κάτω από βροχή σφαιρών. Κάποιοι άλλοι οχυρώνονται σε έναν αχυρώνα, όπου τα Ες Ες τούς καίνε ζωντανούς. Οι υπόλοιποι παραδίδονται και εκτελούνται επιτόπου. Σε λίγες ώρες τα πάντα έχουν ηρεμήσει.

Από τους 300 Έλληνες Εβραίους που πήραν μέρος στην εξέγερση (συνολικά τα θύματα ήταν 450) επέζησαν μόνο 26. Κι εκείνοι θυμούνται πως ανάμεσα στους κρότους και τα ουρλιαχτά ακούγονταν τα λόγια του ελληνικού εθνικού ύμνου.

«Έστω κι διά ολίγα λεπτά ευρέθησαν ελεύθεροι», αφηγείται ο διασωθείς Μαρσέλ Νατζαρή από τη Θεσσαλονίκη στην προϊσταμένη της Υπηρεσίας Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου του υπουργείου Εξωτερικών Φωτεινή Τομαή η οποία στον τόμο που υπογράφει «Έλληνες στο Άουσβιτς-Μπίρκεναου» αποκαλύπτει νέα στοιχεία για τις μαύρες σελίδες της ιστορίας των Εβραίων της Ελλάδας την εποχή του Ολοκαυτώματος.

Μαρτυρίες θυμάτων.

Η έρευνα περιλαμβάνει μαρτυρίες θυμάτων που μίλησαν ύστερα από χρόνια σιωπής για τα μαρτύρια που υπέστησαν, όπως και νεώτερα στοιχεία που προέκυψαν από αρχεία και αποτελεί μια έκδοση του υπουργείου Εξωτερικών (εκδ. Παπαζήση) που προλογίζουν η υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη, ο βραβευμένος με Νόμπελ Ειρήνης 1986 Ελί Βιζέλ, ο πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος Μωυσής Κωνσταντίνης, ενώ περιλαμβάνει σημείωμα και του προέδρου της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης Δαυίδ Σαλτιέλ.

Μοναδική περίπτωση στα χρονικά όλων των ναζιστικών στρατοπέδων η εξέγερση των Ελλήνων με οργανωμένο σχέδιο- αν και παραμένει άγνωστο από ποιον προδόθηκε την τελευταία στιγμή-, ωστόσο δεν ήταν η πρώτη.

Μεμονωμένες πράξεις αντίστασης είχαν προηγηθεί. Οι Εβραίοι της Κέρκυρας τον Ιούνιο του 1944 αρνήθηκαν να αναλάβουν εργασία στα κρεματόρια και εκτελέστηκαν ομαδικά. Δύο μήνες αργότερα η πρώτη σχεδιασμένη απόπειρα ανατράπηκε την τελευταία στιγμή. Εμπνευστής της ήταν ο μόνιμος αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού Ιωσήφ Βαρούχ, που ενώ δούλευε στους φούρνους αναγνώρισε ανάμεσα στους νεκρούς από τους θαλάμους αερίων τους γονείς του. Κατάφερε να συσπειρώσει Έλληνες, Ρώσους κι έναν Πολωνό, αλλά δύο ώρες πριν από την εφαρμογή του σχεδίου- στις 15 Αυγούστου 1944 - η αιφνίδια άφιξη στο στρατόπεδο 4.000 Πολωνών Εβραίων συνοδεία ισχυρής δύναμης των Ες Ες ακύρωσε το σχέδιο.

Με τη γλώσσα των τραγουδιών.

«Στο στρατόπεδο μιλούσαμε μόνο την ελληνική, γιατί βλέπεις νιώθαμε ξενιτεμένοι», θυμάται ο Λέον Χάγουελ από τη Θεσσαλονίκη. Από παραποιημένα τραγούδια του Βαμβακάρη μέχρι αρχαία ελληνικά χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες Εβραίοι για να επικοινωνήσουν. Συχνά μάλιστα, λέει ο Λέον Χάγουελ, οι Έλληνες άλλαζαν τα λόγια από τραγούδια του Βαμβακάρη με τα οποία ήταν εξοικειωμένοι οι Γερμανοί και δεν έδιναν σημασία, ώστε να επικοινωνούν μεταξύ τους είτε για να ανταλλάσσουν πληροφορίες είτε για αλληλοϋποστήριξη, δεδομένου πως δεν επιτρεπόταν να μιλάνε μεταξύ τους. Η Βάσω Σταματίου δε έμαθε μέσα στο στρατόπεδο πως τελείωσε ο πόλεμος από μια νεαρή Ουγγαρέζα ποιήτρια, η οποία γνώριζε αρχαία ελληνικά: «Έστι φήμη τις, Χίτλερ απεβίωσεν...».

Φρίκη.

Μία ακόμη άγνωστη στο ευρύ κοινό ιστορία έχει θέση στις σελίδες του βιβλίου της Φωτεινής Τομαή. Εκείνη των 46 Ελλήνων - 19 γυναικών και 27 ανδρών- που πέθαναν όταν οι Γερμανοί μετέτρεψαν σε θάλαμο αερίων το ψυγείο του ξενοδοχείου Στρούτχοφ, στην Αλσατία!

Τα νεκρά σώματα μεταφέρθηκαν στο ανατομείο της Ιατρικής Σχολής στο Στρασβούργο, κι εκεί αφού το προσωπικό έκοψε τα κεφάλια για να τα εκθέσει στο μουσείο, τοποθέτησε σε μεγάλες μπουκάλες με συντηρητικό τα υπόλοιπα μέλη μέχρι να φτάσει από τη Γερμανία ειδικό μηχάνημα αποφλοίωσης ώστε να μείνουν μόνο τα οστά, για να φτιαχτούν σκελετοί για τα μαθήματα Ιατρικής!

Όσο για εκείνους που αμφισβητούν την παραγωγή σαπουνιών από ανθρώπινο λίπος; «Είχαμε τόση ψώρα και δεν είχαμε ένα σαπουνάκι. Μετά μας έδωσαν ένα και μας είπαν ότι είναι από τη στάχτη των γονέων μας. Ούτε τα αγγίξαμε. Ήταν δυνατόν από τη στάχτη των γονέων μου να πλυθώ;», απορούσε η Θεσσαλονικιά Νίνα Άντζελ, έγκλειστη στο στρατόπεδο σε ηλικία 16 ετών. Πώς άλλωστε να αμφισβητήσει κάποιος τα κρεματόρια όταν η θηριωδία των Γερμανών ήταν τόση που είχαν προχωρήσει και σε υπολογισμούς για το κάρβουνο που απαιτούνταν για κάθε πτώμα: 23,5 κιλά κάρβουνο χρειάζονταν κατά μέσο όρο, ενώ πέντε κιλά επιπλέον απαιτούνταν για τα αδύνατα άτομα. Όσο για τους αποστεωμένους, εκεί απαιτούνταν πλέον 32,5 κιλά κάρβουνο καθώς δεν διέθεταν ίχνος λίπους για να διευκολυνθεί η καύση τους.





Έπαιζε φλάουτο ενώ η κόρη του πήγαινε στο κρεματόριο


Από το σκηνικό θανάτου του Άουσβιτς- Μπίρκεναου δεν έλειψε ούτε η ορχήστρα. Οι Ες Ες αμέσως εντόπιζαν τους κρατουμένους που γνώριζαν κάποιο όργανο για να επανδρώνουν τις ορχήστρες, μία για κάθε στρατόπεδο, ανδρών και γυναικών, ή για να ψυχαγωγούν τους αξιωματικούς του στρατοπέδου. Και σε αυτό το κομάντο η εργασία ήταν σκληρή. Ακόμα και τις Κυριακές που ήταν ημέρα ξεκούρασης για τους υπόλοιπους κρατουμένους, η ορχήστρα είχε βαρύ πρόγραμμα.

Αρκετοί Έλληνες ανάμεσα στα μέλη της (πιθανόν οκτώ). Ένας από εκείνους ήταν και ο γιατρός Αλβέρτος Μενασσέ από τη Θεσσαλονίκη, που ήταν και πτυχιούχος φλαουτίστας. Η εργασία ήταν σκληρή, καθώς έπρεπε να συνοδεύουν με τη μουσική τους εκτελέσεις και βασανισμούς κρατουμένων. Το βράδυ της 22ας Οκτωβρίου 1943, ο Αλβέρτος Μενασσέ έπαιζε φλάουτο συνοδεύοντας τις ομάδες εργασίας, ενώ περνούσε από μπροστά του η δεκατετράχρονη κόρη του Λίλιαν μαζί με εκατοντάδες άλλες γυναίκες με κατεύθυνση τους θαλάμους αερίων. Ο Αλβέρτος Μενασσέ γλίτωσε την τελευταία στιγμή από μια διαλογή για τα κρεματόρια, όχι επειδή ήταν μέλος της ορχήστρας, αλλά επειδή ήταν γιατρός.

Εκτός από τον Αλβέρτο Μενασσέ, στην ορχήστρα του στρατοπέδου ανδρών έπαιζαν επίσης οι Σολ Μάνο, Ασέρ Κοέν, Μισέλ Ασσαέλ, Πέπο Γκαντένιο, Ιάκωβος Στρούμσα και Ισαάκ Σιών. Ο Ιάκωβος Στρούμσα, γνωστός ως βιολιστής του Άουσβιτς, είχε πολεμήσει στο Αλβανικό Μέτωπο και σήμερα ζει στο Ισραήλ.

Και Έλληνες χριστιανοί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης

Μια ακόμη άγνωστη πτυχή στην ιστορία του Ολοκαυτώματος των Ελλήνων παρέμενε και ότι πλην των Ελλήνων Εβραίων υπήρξαν και χριστιανοί που οδηγήθηκαν στα κολαστήρια του Άουσβιτς. Τα στοιχεία μιλούν για 22 γυναίκεςπολιτικές κρατούμενες και 60 άνδρες. «Μα δεν έχουν ξαναφέρει Ελληνίδες χριστιανές εδώ. "Μήπως είστε Εβραίες και δεν μας το λέτε;" έλεγαν και ξανάλεγαν οι Θεσσαλονικιές που δεν μας πίστευαν», λέει η Βάσω Σταματίου, δεκαοχτώ χρόνων τότε, φοιτήτρια της Νομικής.

«Αποχαιρέτησα τα χρυσά μαλλιά που έλαμπαν στο πάτωμα και πέρασα στην επόμενη αίθουσα, δίπλα γυμνή. Σαν φαλακρή μπάλα του μπάσκετ με ένα Χ που έβαψαν στην πλάτη μου αποχαιρέτησα τη νιότη μου. Δεν είχα πια το όνομα που είχα.

Ήμουν ένας αριθμός: το νούμερο 82224». Πρωτοετής φοιτητής της Ιατρικής, ο Ανδρέας Παρνασσάς από τους Γαργαλιάνους συνελήφθη ως Επονίτης και κατέληξε στο Νταχάου όπου έπεσε θύμα ιατρικών πειραμάτων. «Είμαι σίγουρος πως στο μαύρο ζουμί που μας έδιναν να τρώμε, σούπα το έλεγαν, οι δυο-τρεις σταγόνες λίπους που επέπλεαν ήταν από ανθρώπινο οργανισμό. Το λέω μετά βεβαιότητας αυτό», γράφει στη μαρτυρία του.


Ἀναδημοσίευσις ἀπὸ τὴν ἐφημερίδα Τα Νέα, 25-4-2009.


Ἡ Ἑλλὰς τοῦ ΟΧΙ - Σελίδες Πατριδογνωσίας